نکات مهم در خرید بیمه نامه مسئولیت حرفه ای مهندسین ناظر

(نکات مهم در خرید بیمه نامۀ مسئولیت حرفه ای)
درک لزوم و اهمیت خرید بیمه نامۀ مسئولیت خود گام بزرگی ست. بسیاری از مهندسان ناظر که چه بسا سابقۀ زیادی هم در این حرفه دارند متأسفانه پی به اهمیت بیمه نامۀ مسئولیت نبرده اند و از خریدِ آن امتناع می ورزند و ترجیح می دهند بدون بیمه کار کنند. امید است که حادثه ای برای این دسته از همکاران رخ ندهد اما در صورت بروز حادثه زندگی ایشان به چالش بزرگی خواهد افتاد. پس از درک اهمیت خرید بیمه نامۀ مسئولیت، نوبت به آگاهی از کیفیت و نکات بیمه نامۀ مسئولیت می رسد.

باید دانست کار کردن بدون بیمه بسیار بهتر از کار کردن با بیمه نامۀ ناقص و نامعتبر است. بنابراین آگاهی از نکات مهم یک بیمه نامۀ خوب و کامل اهمیت بسزائی دارد.

برای خرید یک بیمه نامۀ کامل و کارآمد ابتدا باید شرکتها و نمایندگی هایی که به طور تخصصی روی بیمه های مسئولیت مهندسی کار می کنند را شناسائی کرد. این شرکتها و نمایندگی ها با توجه به اینکه به صورت تخصصی بر روی بیمه نامه های مسئولیت کار می کنند با حق بیمۀ کمتر، شرایط و پوششهای بهتری ارائه می کنند. از طرفی با توجه به اهمیت اعتبار در جامعۀ مهندسی، این شرکتها و نمایندگی ها به هنگام حادثه و پرداخت خسارت بیشترین تلاش را برای پرداخت هرچه سریعتر و کاملتر خسارت به مهندس انجام می دهند. شناسائی این نوع شرکتها و نمایندگی ها کار سختی نیست. راه ساده این شناسائی پرس و جو از سایر همکاران و تشکلهای مهندسی فعال در این زمینه است.

پس از شناسائی شرکتها و نمایندگی های معتبرِ بیمۀ مسئولیت مهندسی نوبت به مقایسۀ شرایط بیمه نامه های آنها می رسد. برای این کار شرکت یا نمایندگی بیمه می بایست نمونۀ بیمه نامۀ صادر شده را در اختیار مهندس قرار دهد تا با مطالعۀ آن امکان مقایسه چند نوع بیمه نامه برای مهندس بوجود آید. قولها و تعهدات شفاهی در هنگام خرید بیمه نامه هیچ ارزشی ندارد بلکه فقط باید جملات متن بیمه نامه را مورد بررسی و مقایسه قرار داد.

مسئولت های ناظر در صورت عدم اجرا مطابق نقشه

تخلفات و نواقص سازه ای و هر گونه خطائی که منجر به عدم استحکام سازه می شود بسیار جدی و قابل توجه است. ذکر تخلفات و نواقص سازه ای مثل تعداد میلگردها در سازه های بتن آرمه و یا عدم تطابق مقاطع تیرآهنها با نقشه در سازه های فولادی و یا ضعف بتن و امثالهم در گزارشات مرحله ای مشکلی را حل نمی کند بلکه مشکلاتی را هم برای مهندس ناظر ایجاد می نماید. چراکه در پایان کار شهرداری ناظر را مجبور می کند تمام مواردی که به عنوان عدم استحکام گزارش کرده را تاییدِ استحکام نماید.

در صورت مشاهدۀ نواقص و تخلفات سازه ای مهندس ناظر می بایست شفاهاً و با لحنی کاملاً جدی و دوستانه از مالک بخواهد نسبت به رفع نواقص و تخلفات و تطابق دقیق سازه با نقشه ها اقدام نماید. در اینجا ناظر باید به مالک متذکر شود که به هیچ عنوان حق بتن ریزی و یا ادامۀ کار تا قبل از رفع نواقص و تخلفات سازه ای، ندارد. مهندس ناظر باید با لحنی کاملاً جدی به مالک متذکر شود که در صورت ادامۀ کار با این وضعیت، خود را به دردسر بزرگی گرفتار خواهد کرد.

مهندسان ناظر باید توجه داشته باشند که بر اساس قانون، تنها به دلیل نقص در موارد ایمنی کارگاه و احتمال بروز حادثه می توانند از ادامۀ عملیات جلوگیری نمایند. این مجوز در ماده 7 آیین نامۀ حفاظتی کارگاههای ساختمانی به مهندسان ناظر داده شده است. در سایر موارد و از جمله نواقص و تخلفات سازه ای، دستور جلوگیری از عملیات، مشکلاتی را برای ناظر ایجاد خواهد نمود.

در صورت عدم توجه مالک به اخطارِ ناظر و ادامۀ عملیات با همان وضعیتِ عدم استحکام و نواقص سازه ای مهندس ناظر آن دردسر بزرگ را به ترتیب ذیل برای مالک ایجاد خواهد کرد.
1.گزارش عدم رعایت موارد ایمنی و احتمال زیاد وقوع حادثه و دستورجلوگیری فوری از عملیات به دفتر خدمات شهرداری
2. اظهارنامۀ قضائی به مالک و تذکر موارد عدم رعایت الزامات ایمنی و دستور توقف کامل کار تا رفع موارد عدم ایمنی و تایید مجدد ناظر
3. نامه به بازرسی ادارۀ کار و شرح وضعیت خطرناک ایمنی کارگاه و اعلام جلوگیری فوری از ادامۀ کار (کپیِ گزارش و اظهارنامه به این نامه پیوست می شود)
4. نامه به ریاست سازمان نظام مهندسی و شرح موارد نقص در رعایت ایمنی در کارگاه و لزوم تعطیلی کارگاه تا تصحیح موارد مربوطه و تایید مهندس ناظر
5. در صورت عدم جلوگیری توسط شهرداری؛ نامه به بازرسی شهرداری با الصاقِ کپیِ گزارش جلوگیریِ مربوطه و تقاضا جهت رسیدگی به تخلفات ماموران شهرداری ناحیه

پس از این نامه ها مالک به قدرت مهندس ناظر پی خواهد برد و به دست و پای وی خواهد افتاد تا تاییدیه ای برای فعالیت مجدد کارگاه صادر نماید. در این زمان مهندس ناظر مالک را مجبور به رفع کلیۀ ایرادات سازه ای و سپس رفع کلیۀ نواقص ایمنی کارگاه خواهد کرد و سپس تاییدیۀ ادامۀ عملیات را صادر خواهد کرد.

مهندس ناظر خبره با توجه به تسلطی که نسبت به قوانین ساخت و ساز دارد گاهی مجبور می شود با توسل به موارد ایمنی نسبت به رفع نواقص سازه ای و عدم استحکام اقدام نماید. البته توجیه کردن مالک در همان ابتدا و با اخطارهای شفاهی برای هر دو طرف کم هزینه تر خواهد بود. اما در برخی مواردِ حاد مهندس ناظر مجبور به اعمال قدرت در کارگاه خواهد شد.

منبع:@mohandesenazer

زمان شروع مسئولیت ناظر

طبق تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری ها مهندس ناظر موظف است بر انطباق اجرای ساختمان با مندرجات پروانه و نقشه ها مستمراً نظارت داشته باشد. نتیجۀ منطقی این جمله آن است که قبل از صدور پروانه مسئولیتی بر عهدۀ مهندس ناظر نمی باشد و ماموران شهرداری وظیفۀ کنترل عملیات ساختمانی بدون پروانه را خواهند داشت. فلذا مسئولیت مهندس ناظر از زمان صدور پروانه آغاز می شود.

اما بهترین عکس العمل مهندس ناظر در این زمان تسلیم نامۀ ابلاغیه به شهرداری ست. البته در متن نامۀ ابلاغیه هیچگونه دستوری نباید به شهرداری ابلاغ شود. چرا که در این مرحله مهندس ناظر مسئولیتی ندارد. فقط نامه جهت اطلاع رسانی به شهرداری و تقاضای برخورد با متخلف طبق قانون باشد.

در صورتی که مهندس ناظر پس از صدور پروانه از عملیات بدون مجوز مالک اطلاع پیدا کرد به هیچ عنوان نباید شروع بکار را امضا کند و یا گزارشی به شهرداری ارائه نماید. در چنین شرایطی نیز می بایست نامۀ ابلاغیه با مضمون تخلف مالک و عملیات ساختمانی قبل از صدور پروانه ساخت به شهرداری ارائه گردد. در این حالت امضا شروع به کار و ارائۀ گزارشات مرحله ای موکول می شود به ایمن سازی کامل کارگاه ساختمانی، حضور مجری ذیصلاح و رفع تخلفات صورت گرفته به طور کامل.

منبع:@mohandesenazer

تشریفات امضای قرارداد نظارت با کارفرما

وضعیت حرف شنوی مالک از ناظر در همین ابتدای کار و زمان امضای قرارداد تعیین می گردد. اگر مهندس ناظر بتواند تشریفات امضای قرارداد را مطابق خواست خود به مالک القاء کند، در ادامۀ کار نیز می تواند عنان کار را تحت اختیار داشته باشد. لکن چنانچه تشریفات امضای قرارداد مطابق خواستۀ ناظر پیش نرود در ادامۀ کار نیز امیدی به تسلط مهندس ناظر بر اجرای پروژه نمی توان داشت.

مگر امضای قرارداد نظارت، قراردادی بین المللی ست که لفظ «تشریفات امضای قرارداد» برای آن استفاده می شود؟ در پاسخ باید گفت خیر قرارداد بین المللی نیست اما باید دانست ارزش کار هر حرفه ای و هر صنفی را خودِ شاغلان آن صنف تعیین می کنند. اگر مهندسان ناظر ارزشی برای امضای قرارداد خود قائل نباشند قطعاً بساز بفروش و شهرداری و دیگران آنها را لگدمال خواهند کرد و هر خفّتی را به ایشان تحمیل خواهند نمود. بنابراین مهندس ناظر خبره با تعیین ترتیب و مبالاتی خاص در هنگام امضای قرارداد نظارت، هم ارزش کار خود را بالا می برد و هم از صدمات حقوقی ناشی از نقص مدارک در امان می ماند.

نحوه ابلاغ دستورکار ( ویژه مهندسین ناظر )

نحوه ابلاغ دستورکار به مجری

مهندس ناظر ( یا دستگاه نظارت ) شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی است که در یکی از رشته‌های موضوع قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان بر اجرای صحیح عملیات ساختمانی ابنیه ساختمانی نظیر سازه ساختمان، معماری ساختمان، تأسیسات برقی و مکانیکی ساختمان جهت رعایت اصول و مقررات ملی ساخت و ساز توسط مجری ساختمان در حیطه صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال خود نظارت می‌نماید

از جمله مهمترین وظایف مهندس ناظر ابلاغ دستورکار در مراحل مختلف عملیات ساختمانی ست. در حالیکه که مهندس ناظر هیچگونه نیروی اجرایی ندارد و در عین حال مسوولیتها و اختیارات بسیار گسترده ای توسط قانون به او سپرده شده است، تنها ابزار او برای عمل به تعهداتش، قلم اوست. مهندس ناظر با ذکر موارد مختلف در گزارشات مرحله ای و دستور کارها، بار قانونی سنگینی بر عهده مالک، مجری و یا شهرداری قرار می دهد. بنابراین، وی میبایست این ابزار ارزشمند را خوب بشناسد و نحوه کاربرد آن را به خوبی بیاموزد.

دستور کار با این چارچوب کلی آغاز می شود:

جناب آقای/ سرکار خانم ........................(مالک/مجری/نماینده مالک) محترم ملک به شماره پرونده شهرداری ..................... به آدرس (دقیقاً آدرس مندرج در پروانه) ................................... بدین وسیله اینجانب .......................... مهندس ناظر ساختمان فوق الذکر دستور کار ذیل را در مورخه ............................ به جنابعالی ابلاغ می نمایم.

در پاراگراف های بعدی موارد، به ترتیب اولویت ذکر می گردند. دستورکار، در پایان، با ذکر تاریخ توسط ناظر، مهر و امضا می گردد. سپس از روی آن کپی تهیه می شود و اصل دستور کار به مالک تسلیم و بر روی کپی آن از وی رسید گرفته می شود. رسید مالک بر روی کپی (نسخۀ کاربنی) دستورکار می بایستی حائز 4 مورد باشد؛ 1- نام و نام خانوادگی، 2- امضاء، 3- تاریخ، 4-جمله «دستورکار فوق به اینجانب ابلاغ و تفهیم گردید».

همیشه هنگام بازدید، بهتر است کاربن و گیره کاغذ، همراه مهندس ناظر باشد تا در موارد محدودیت های زمانی و یا در صورت عدم دسترسی به دستگاه فتوکپی، بتوان دستورکار را در دو نسخه تهیه نمود. لازم به توضیح است که در محاکم قضایی و شورای انتظامی دستورکارِ دست نویس باارزش تر و قابل استنادتر از دستورکار تایپ شده است.

منبع: @mohandesenazer

نکته مهم پیش از قرارداد نظارت (احراز هویت مالک )

اهمیت و نحوۀ احراز هویت مالک در قرارداد

از مهمترین مقدماتِ کارِ نظارت شناسائی طرف قرارداد نظارت است. بسیاری از مهندسان ناظر در سالهای گذشته، به دلیل عدم شناسائی درستِ طرف قرارداد نظارت به دردسرهای بزرگی افتاده اند. کمترین این دردسرها مجبور شدنِ مهندس به تعطیل کردن تمام فعالیتهای زندگی اش و رفت و آمد تمام وقت به ادارات مختلف بوده است. رفت و آمدهای طافت فرسا برای حل و فصل دردسرهایی که مهندس ناظر هیچ نقشی در بوجود آمدن آنها نداشته است. شرح پرونده های این موارد، مفصّل است و در آینده در وب سایت «پایگاه اطلاع رسانی مهندسین ساختمان» در دسترس همکاران قرار خواهد گرفت.

شروع به کار نظارت و تنظیم قرارداد با کارفرما

کار نظارت در شرایط در هم ریختۀ فعلی ساخت و ساز کار بسیار دشواری ست. در این میانه مهندسی که فقط با نیت کسب درآمد وارد این حرفه می شود قطعاً به این در هم ریختگی خواهد افزود و در نهایت کوله باری از عذاب وجدان نصیبش خواهد شد. او در پی توجیه غفلت و اهمال کاری خود تقصیر را بر گردن شرایط نامناسب بازار ساخت و ساز خواهد انداخت. اما این توجیه چیزی از مسئولیت وی نخواهد کاست.
کسی که به عنوان مهندس ناظر قبول مسئولیت می کند و می خواهد که ناظری خبره باشد، از شرایط نامساعد ساخت و ساز به خوبی آگاه است. او میداند که در این شرایط ناهنجار فقط مهندسان ناظر خبره و آگاه می توانند نجات بخش این وضعیت آشفته باشند.

کدام ناظر مقصر است؟

کدوم ناظر مقصر است؟

حالتهای مختلفی که پای ناظران ( تمامی ناظران) به پرونده باز خواهد شد 

صدمه جانی و مالی بر اثر برق وآتش سوزی بر اثر نقص اتصالی برقی:
ناظر برق و ناظر هماهنگ کننده ( ناظر اصلی)

مرگ خاموش ( خفگی بر اثر نقص تاسیات گاز) :
ناظر تاسیسات گازو ناظر هماهنگ کننده (اصلی) و (دربعضی موارد ناظر تاسیسات مکانیک )

مرگ خاموش ( خفگی بر اثر عدم اتصال صحیح دودکش ) :
ناظر تاسیسات مکانیک ، ناظر گاز، ناظر هماهنگ کننده ( اصلی) و (دربرخی موارد حتی ناظر معماربه دلیل مسیر اشتباه دودکش )

سقوط کارگر از چاه آسانسور به دلیل عدم رعایت حفاظ ایمنی حول چاه آسانسور در طبقات ،یا سقوط بالابر که منجر به صدمه جانی شود ،یا در بعضی موارد سقوط کارگر براثر بالابردن مصالح ساختمانی از پله های موقت ساختمان و اتفاقاتی ازاین قبیل در حین کار :
دراین حالت بستگی دارد کارگر مربوط به پیمانکار کدوم قسمت باشد . اگر کارگر تاسیسات برقی باشد ،ناظر برق ...اگر مربوط به پیمانکار قسمتهای معماری باشد ناظر معمار، و..... تاسیسات مکانیکی و سازه هم به همین صورت ...( بطور مثال اگر کارگر تاسیات برقی براثر بالابردن مصالح برقی سقوط کند ناظر برق و هماهنگ کننده دخیل هستند)

*درهر حالت ناظر هماهنگ (اصلی)کننده هم دخیل خواهد بود *

صدمه جانی بر اثر اجرای وال پست و اجرای سازه آسانسور و سازه نگهبان و بطور کلی هرقسمتی که سازه اجرا شود:
ناظر سازه و ناظر هماهنگ کننده

صدمه و سقوط کارگردر مرحله تیغه چینی و نازک کاری و سقوط سنگ نما که منجر به صدمه جانی شود :
ناظر معمارو ناظر هماهنگ کننده

مرحله تخریب :
✔️اگر برق گرفتگی باشد ناظر برق و هماهنگ کننده
✔️اگر صدمه جانی براثر سقوط سنگ و ریزش دیوارو ...باشد ناظر سازه و هماهنگ کننده
✔️درصورتی که ساختمان فاقد ناظر سازه باشد ( حالت تک ناظره) مسئولیت تخریب بر عهده ناظر معمار میباشد.

صدمه جانی ومالی درمرحله گودبرداری :
ناظر سازه و هماهنگ کننده

نکته قابل توجه :
مسئولیت ناظر هماهنگ کننده یا همان ناظر اصلی میباشد!!! که در هرحالت پایه ثابت پرونده خواهد بود واگر به درستی عمل کرده باشد تبرئه میشود .

نکته :
درصورتی که ساختمان فاقد ناظر سازه باشد ( تک ناظره) تمامی مسئولیتهای فوق برعهده ناظر معمار میباشد!

نکته :
اگر ساختمان دارای مجری ذیصلاح باشد مجری نیز در تمام موارد دخیل خواهد بود .

مسئولیت های ناظر نقشه برداری

مسئولیت موارد ذیل برعهده ناظر نقشه بردار میباشد:

درزانقطاع

حدود اربعه زمین

بروکف

حداصلاحی 

رقوم ارتفاعی ساختمان

جانمایی ستونها

جانمایی چاله آسانسور

درصورت عدم حضور ناظر نقشه بردار در پروژه، تمامی مسئولیتهای فوق برعهده ناظر معمار می باشد.

همکاران عمران و معمار توجه فرمایند:

اگر درچنین مواردی اتفاقی رخ داد و کارشناس محترم پس از بررسی شما را نیز تقصیر داد در لایحه دفاعی خود حتما دفاع کنید که این موارد از وظایف ناظر نقشه بردار است.

مسئولیت عدم رعایت جزییات فنی درز انقطاع بر عهده کدامیک از ناظران پروژه است؟

درز انقطاع عبارت است از "ایجاد فاصله بین دو ساختمان مجاور" به منظور جلوگیری از برخورد ساختمان‌ها هنگام وقوع زلزله.

چنانچه مهندسان ناظر در حین اجرای عملیات ساختمانی با تخلف و یا تخلفاتی که سبب نقص مقررات ملی ساختمان می‌شوند برخورد نمایند (نظیر عدم رعایت درز انقطاع)؛ باید بلادرنگ مراتب را با ذکر جزئیات فنی مربوطه به‌طور کامل به مرجع صدور پروانه (شهرداری) و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان گزارش نمایند.

اما سئوال اصلی آنکه در صورت عدم رعایت جزییات فنی درز انقطاع، کدامیک از ناظران پروژه مسئول شناخته می‌شوند؟

در پروژه‌های ۴ ناظره، اساساً با توجه به کنترل‌های مشترکی که در بخش سازه و معماری ساختمان در مراحل آکس بندی، اجرای اسکلت و سفت‌کاری ساختمان وجود دارد، لازم است هر دو ناظر نسبت به بررسی و مطابقت درز انقطاع با نقشه‌های مصوب پیگیری ها و کنترل های لازم را انجام دهند.

بنابراین در پروژه های ۴ ناظره، هر دو ناظر رشته‌های عمران و معماری در ارتباط با عدم رعایت درز انقطاع ساختمان مسئولیت دارند و میزان قصور آن‌ها با انجام کارشناسی پروژه و بررسی اسناد و مدارک و گزارش‌های ارایه شده تعیین می گردد.

در پروژه‌های ۵ ناظره، ناظر نقشه برداری نیز در جمع ناظران پروژه حضور دارد و بر اساس صلاحیت های مندرج در جدول شماره ۱۷ مبحث ۲ مقررات ملی ساختمان خدمات خود را ارایه می دهد، لیکن در بند ۱۸-۹ مبحث ۲ عنوان شده است که صلاحیت های جدول ۱۷ نافی صلاحیت های سایر مهندسان و مسئولیت های ناشی از آن برای انجام پاره ای از امور مرتبط با نقشه برداری که در انجام امور نظارت و اجرا تعیین شده است نمی باشد.

حدود صلاحیت مهندسان نقشه برداری در امور ساختمان سازی بر اساس جدول ۱۷ مبحث ۲ مقررات ملی ساختمان است

به عبارت بهتر علاوه بر مهندسان نقشه برداری، مهندسان ناظر در رشته های معماری و عمران نیز در امور فوق حسب مورد مسئولیت دارند و در صورت بروز اشکال میزان قصور هر یک توسط کارشناسان رسمی دادگستری یا کارشناسان ماده ۱۷ سازمان بررسی و تعیین می شود.

بنابراین در پروژه های ۵ ناظره علاوه بر ناظر نقشه برداری، ناظران عمران و معماری نیز اساساً با توجه به کنترل‌های مشترکی که در بخش سازه و معماری ساختمان در مراحل آکس بندی، اجرای اسکلت و سفت‌کاری ساختمان وجود دارد، باید نسبت به بررسی و مطابقت درز انقطاع با نقشه‌های مصوب پیگیری ها و کنترل های لازم را انجام دهند.

قابل ذکر است که در پروژه‌های چهار ناظره یکی از ناظران معماری و عمران (سازه) به‌عنوان ناظر هماهنگ‌کننده تعیین می‌گردد و نقش ناظر هماهنگ‌کننده در جلوگیری بروز چنین اشکالاتی در حین اجرای ساختمان پررنگ‌تر از سایر ناظران است و این موضوع در تعیین میزان قصور، مورد نظر کارشناس قرار می‌گیرد.

در ارتباط با بحث فوق، مجازات انتظامی برای عملکرد ناظر با انطباق تخلفات انضباطی و حرفه‌ای وی با چهار عنوان زیر قابل‌بررسی و حکم صادره معمولاً عبارت از محرومیت از پروانه اشتغال و ارایه خدمات مهندسی از یک تا سه سال خواهد بود:

۱- عدم رعایت ضوابط شهرسازی و مقررات ملی ساختمان و همچنین ضوابط و معیارهای فنی مربوط به آن یا هر اقدام یا عملی که مخالف یا متناقض با مقررات مذکور یا سایر مقررات مربوط جاری کشور باشد.
۲- مسامحه و یا عدم توجه در انجام امور حرفه‌ای به‌نحوی‌که موجب اضرار یا تضییع حقوق صاحب‌کار شود.
۳- صدور گواهی‌های خلاف واقع.
۴- تعلل در تنظیم و تسلیم گزارش‌هایی که به‌موجب ضوابط و مقررات یا دستورات مراجع ذیصلاح قانونی موظف به تهیه و تسلیم آن‌ها به مراجع ذیربط بوده است.