شرح وظایف مهندس ناظر مقیم در طرح های عمرانی

  

تعریف ناظر مقیم ناظر مقیم : کسی است که از طرف کارفرما یا دستگاه نظارت ( مشاور ) برای نظارت مستقیم در اجرای عملیات کارگاه تعیین و کتبا" به پیمانکار معرفی می شود و اصولا" مقیم کارگاه خواهد بود .

منظور از عبارت(مقیم کارگاه بودن) اینست که در تمام اوقات کار ناظر مقیم در کارگاه حاضر باشد .

ناظر مقیم کارگاه معمولا" در محدوده همان شهریکه کارگاه مورد نظارت وی در آن واقع شده زندگی نماید مگر در مواردیکه از طرف کارفرما  دستورات دیگری صادر شود .

آشنایی با مدارک پروژه

ناظر مقیم کارگاه باید در اولین فرصت ( از روز شروع کار) کلیه نقشه ها ، مشخصات فنی عمومی و خصوصی فهرست مقادیر و قیمت ها برای انواع کارهای مورد نظارت و متن قرارداد را دقیقا" مطالعه نماید بنحوی که کاملا" به پروژه آشنا و مسلط شود و متناسب با حجم پروژه این مطالعه در مدت معقولی

نحوه پرداخت حق الزحمه ناظر

حق الزحمه نظارت در مراحل ذیل به ناظر پرداخت می شود:

مرحله اول) بلافاصله پس از صدور پروانه ساختمان ۵۰ درصد

مرحله دوم) ثبت گزارش اتمام فونداسیون ۱۰ درصد

مرحله سوم) ثبت گزارش اتمام سقف طبقه آخر ۱۰ درصد

مرحله چهارم) ثبت گزارش اتمام سفت کاری ۱۰ درصد

مرحله پنجم) ثبت گزارش اتمام نازک کاری ۱۰ درصد

مرحله ششم) ثبت گزارش اتمام عملیات ساختمان ۱۰ درصد

---

نکات مهم:

 ثبت نهایی گزارش مرحله ای یک پرونده بر عهده ناظر هماهنگ کننده است؛بنابراین مادامی که ناظریاد شده اقدامی در راستای ثبت گزارش به عمل نیاورده باشد، امکان پرداخت حق الزحمه به ناظران یک پروژه وجود نخواهد داشت.

نکته مهمی که وجود دارد این است که تنها فاکتور مؤثر در پرداخت حق الزحمه نظارت، تمام شدن واقعی عملیات ساختمانی در آن مرحله است؛ بنابراین ذکر خلاف در گزارش مرحله ای ثبت شده توسط ناظر، تأثیری در پرداخت حق الزحمه نخواهد داشت. با در نظر گرفتن این نکته، چنانچه عملیات اجرایی مرحله موردنظر (با خلاف یا بدون خلاف) به پایان رسیده باشد، ناظر هماهنگ کننده می بایست در قسمت توضیحات گزارش مرحله ای به تمام شدن عملیات موردنظر حتما اشاره نماید. سازمان نظام مهندسی در راستای وظایف خود، مختار خواهد بود این موضوع را توسط بازرسان و کارشناسان خود کنترل نماید، بنابراین چنانچه مغایرتی بین گزارش قید شده توسط ناظر با واقعیت پروژه مشاهده شود، مراتب می تواند در شورای انتظامی استان مورد پیگیری قرار گیرد. از این رو ناظران می بایست در تنظیم گزارش های مرحله ای خود دقت کافی مصروف نمایند.

 

مسئولیت نظارت ساختمان

 اهمیت و کاربردی بودن حرفه مهندسان، آنها را از دیدگاه حقوقی، در برابر سه نوع مسؤولیت مدنی، کیفری و حرفه ای قرار می دهد. صرف نظر از اینکه مدت مسؤولیت باید با مدت زمان بیمه، عمر مفید مصالح و یا مدت توافق شده در قرارداد تناسب داشته باشد

سؤال پیش رو این است که آیا این مسؤولیت دایمی است یا محدود به دورانی مشخص؟

خوب است که در ابتدا تعریفی مشخص از مسؤولیت داشته باشیم، از دیدگاه حقوقدانان، مسئولیت عبارت است از رابطه حقوقی ناشی از فعل یا ترک فعل زیان آور در قوانین حقوقی کشورمان ایران، هر کس زیانی به دیگری وارد آورد، طبق قاعده عقلی و فقهی لا ضرر و الاضرار، باید آن را جبران کند. از این رو است که تصمیم مهندسان باید از هر گونه عیب و ایرادی به دور باشد.

بر اساس قوانین و رویه قضایی ایران در قراردادهای بین کارفرما و مهندسان شرط عدم مسؤولیت موجه نیست و مهندس ساختمان با توجه به معیارهای قانونی و استانداردهای حرفه ای، مسئول نتیجه اقدامات خود است.

بارها دیده شده که مهندس در پایان دوره نظارت،

وظایف ناظر معماری

• کنترل کفایت اطلاعات موجود در نقشه های معماری
• کنترل کفایت اطلاعات موجود در جدول های نازک کاری
• کنترل رعایت ضوابط شهرسازی درج شده در پروانه ساختمان و نقشه  ها شامل محل استقرار ساختمان، طول پیش آمدگی ها و ارتفاع آنها از کف تعیین شده، سطح اشتغال ساختمان، رعایت درصد اشغال، فاصله تا ساختمان ها و املاک مجاور و ابعاد و زاویه پخ ها و موارد مشابه
• کنترل انطباق کلی حجم و سطح نما با طرح معماری
• کنترل سطح زیر بنای پارکینگ ها، راهروها، محل آسانسور ها، پلکان ها، حیاط خلوت ها، فضاهای باز، فضاهای اختصاصی، انباری و سایر سطوح
• کنترل راه های دسترسی و ورودی ها به محوطه و ساختمان و انطباق آنها با نقشه مصوب معماری
• کنترل نحوه تقسیم بندی فضاها و انطباق آنها با نقشه
• کنترل نوع مصالح نازک کاری و نماسازی از نظر انطباق با طرح معماری و جداول نازک کاری (شامل جنس ،بافت، رنگ، مشخصات ویژه) و انطباق با استانداردهای ملی ایران
• کنترل فضاهای اختصاص یافته برای داکت ها و رایزرهای تاسیسات مکانیکی و برقی و اطمینان از انطباق آن ها با نقشه ها و ضوابط لازم الاجرا
• کنترل نحوه اجرای عناصر و تجهیزات نصب شده در داخل فضاها شامل سرویس های بهداشتی، سینک و شیرآلات و موارد مشابه
• کنترل مصالح سطوح نهایی دیوارها و سقف فضاها شامل تزئینات، نقاشی، کفپوش، و موارد مشابه
• کنترل جزئیات اجرایی فضاها از نظر انطباق با طرح معماری
• کنترل نوع، ابعاد و جنس درها و پنجره ها از نظر انطباق با طرح معماری و جدول نازک کاری
• کنترل جزئیات کف سازی (مصالح، شیب، عایق کاری) از نظر انطباق با طرح معماری
• کنترل انطباق محل اجرای قطعات الحاقی در داخل فضاها با نقشه معماری شامل شومینه، آرک، پیش آمدگی ها و فرو رفتگی ها
• کنترل اجرای ضوابط لازم الاجرای مربوط به معلولان و ناتوانان جسمی-  حرکتی
• کنترل انطباق نورپردازی داخلی فضاها با طرح معماری
• کنترل نحوه اجرای جزئیات معماری مربوط به صرفه جویی در مصرف انرژی
• کنترل نحوه اجرای جزئیات معماری مربوط به حفاظت ساختمان در برابر حریق
• کنترل نحوه اجرای جزئیات معماری مربوط به عایق بندی صدا و تنظیم صوت
• کنترل نحوه اجرای جزئیات معماری مربوط به علائم و تابلوها
• کنترل نحوه پیاده کردن هم بندی اسکلت و پی ساختمان (بخش های هادی بیگانه) در اجرای سیستم اتصال زمین
• کنترل نحوه پیاده کردن و اجرای محوطه سازی از نظر انطباق با طرح معماری
• کنترل نحوه اجرای عناصر محوطه شامل باغچه بندی و فضای سبز، نگهبانی، خیابان ها، مسیرها، نصب صندوق پستی، نیمکت ها، تلفن عمومی، سطل زباله و موارد مشابه
• مستند سازی و ثبت تکمیل دفترچه اطلاعات، ساختمان در حیطه وظایف خود

وظایف ناظر هماهنگ کننده

• مذاکره با صاحبکار و کسب اطلاع از برنامه وی برای اجرای ساختمان به اتفاق سایر مهندسان ناظر و مستند سازی آن
• کنترل و حصول اطمینان از اجرای ساختمان توسط سازنده مندرج در پروانه ساختمان
• کنترل و حصول اطمینان از حضور و کار مسئول ایمنی حسب الزام مقررات ملی ساختمان
• کنترل و حصول اطمینان از وجود اسناد کارگاهی در محل کارگاه شامل نسخه ای از نقشه های مصوب و پروانه ساختمان
• کنترل و حصول اطمینان از تهیه و نصب تابلو کارگاه ساختمان در محل مناسب در تمام مدت اجرای کار
• اخذ برگ انطباق ملک با اسناد ثبتی و مشخصات و حدود اربعه قانونی و نقشه های مصوب، مهر و امضاء شده توسط مهندس دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از صاحبکار
• تنظیم برنامه نظارت بر اجرای ساختمان در چهارچوب برنامه تفصیلی اجرای کار که توسط سازنده ارائه می شود و اعلام موارد به هر یک از ناظران حسب مورد (هماهنگ با برنامه اجرا)
• اعلام تاریخ های تعهد و مواعد ضروری انجام موظف مورد تعهد به صاحبکار، سازنده و ناظران
• ارتباط مستمر و پیوسته با ناظران دیگر و اطلاع به آنان برای حضور در کارگاه در مواقع لازم (این مهم نافی حضور مستمر ناظران دیگر و اطلاع به آنان برای حضور در کارگاه نیست. در صورتی که حضور نداشتن یکی از ناظران در کارگاه موجب توقف عملیات اجرایی شود، ناظر هماهنگ کننده باید مراتب را سریعاً و به صورت کتبی به سازمان استان اطلاع دهد.)
• دریافت تذکرات کتبی و گزارش های هر یک از ناظران حسب مورد
• اخذ صورتجلسات و گزارش های مرحله ای اجرای ساختمان از ناظران ذیربط و تسلیم آن به مراجع مربوط ،منطبق با الزامات مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (نظام های اداری)

وظایف ناظر تاسیسات

• کنترل کفایت اطلاعات موجود در نقشه های تاسیساتی مکانیکی
• کنترل مصالح تاسیسات مکانیکی از نظر تهیه، حمل، نگهداری، استفاده در انطباق با نقشه ها و مشخصات فنی و استاندارهای ملی ایران
• کنترل امکانات تاسیسات موجود در محل شامل آب، فاضلاب، گاز و نحوه اتصال تاسیسات ساختمان به شبکه های مربوط شهری
• کنترل ضرورت اقدامات خاص در موقع تخریب و گودبرداری از نظر تاسیسات مکانیکی
• کنترل وضعیت و موقعیت مکانی و ارتفاعی اجزای تاسیساتی در تمام مراحل اجرای ساختمان
• کنترل نصب و کارگزاری و اجرای عناصر تاسیساتی شامل مجموعه شیرها، شیرفلکه ها، پمپ ها و موارد مشابه و عایق کاری های لازم
• کنترل نحوه اجرای عناصر تامین و توزیع آب گرم مصرفی
• کنترل نحوه اجرای عناصر سیستم جمع آوری، تصفیه یا دفع فاضلاب و تعبیه هواکش از نظر مکانیکی
• کنترل نحوه اجرای عناصر سیستم تهیه، توزیع و ذخیره سازی سوخت (گاز، گازوئیل، نفت) و رعایت الزامات مربوط
• کنترل اجرای سیستم های کنترل دستگاه ها به منظور صرفه جوئی در مصرف انرژی
• کنترل اجرای سیستم های قطع کننده لرزه ای در تاسیسات مکانیکی
• کنترل نحوه اجرای عناصر سیستم تهویه مطبوع و تامین هوای تازه
• کنترل نحوه اجرای کانال های کولر و نصب و راه اندازی کولرها
• کنترل نحوه اجرای سیستم تخلیه هوای آلوده
• کنترل نحوه نصب و بهره برداری ایمن آسانسورها و پله های برقی از لحاظ مکانیکی
• مستند سازی و ثبت و تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان در حیطه وظایف خود

نحوه تمدید قرارداد نظارت و دریافت حق الزحمه نظارت

مراحل تمدید قرارداد نظارت و دریافت حق الزحمه نظارت

حق الزحمۀ نظارت از جمله مهمترین امور حرفۀ نظارت است که متأسفانه تمهیدات اصولی و مطمئنی برای آن پیش بینی نشده است. همین امر باعث چالشها و تعارضاتی فیما بین مهندسان ناظر و کارفرمایان ساختمانی شده است. البته این چالشها و تعارضات بیشتر در مورد حق الزحمۀ سالهای دوم و بعد از آن مصداق پیدا می کند. چرا که تقریباً در تمامی استانهای کشور ارجاع کار نظارت از طریق سازمانهای نظام مهندسی انجام و حق الزحمۀ نظارت به واسطۀ سازمان نظام مهندسی ساختمان به مهندسان ناظر پرداخت می شود. لذا حق الزحمۀ سال اول مسأله ساز نخواهد بود.

لکن پس از اتمام سال اول چالش مذکور آغاز می شود. با توجه به اینکه سازمانهای نظام مهندسی ساختمان برای استیفای حقوق مهندسان ناظر قدرت اجرائی ندارند، در این زمینه ورود مؤثری نمی نمایند و برای تمدید قرارداد نظارت حداکثر به صدور فیش تمدید قرارداد اکتفا می کنند. از سوی دیگر مهندسان ناظر با توجه به قدرت قانونی بالایی که دارند خود مستقیماً وارد این موضوع می شوند که البته در بسیاری موارد، آسیب هایی را نیز به دنبال دارد.

نکات مهم نظارتی در بازدید شروع بکار

کنترلهای مهم در بازدید شروع بکار

پس از تماس مجدد مالک، و اعلام آمادگی وی نسبت به ارائه مدارک ذکر شده در گام قبل، ناظر می تواند در محل وقوع ملک تحت نظارتش، با وی قرار بگذارد. در واقع بهترین محل ملاقات مالک و ناظر همان ملک تحت نظارت خواهد بود.

توصیه می شود ناظر کمی زودتر از ساعتی که با مالک قرار گذاشته در محل ملک حاضر شود. در این زمان کوتاه مهندس ناظر می تواند کار بسیار مهمی را به انجام برساند که کار نظارت او را بسیار راحتتر خواهد کرد. این کار مهم مراجعه به ساختمانهای همسایه و آشنائی با آنها ست. همسایگان در یک پروژۀ ساختمانی شهری از اهمیت بالائی برای مهندس ناظر برخوردارند.

مسئولیت های مهندس ناظر پس از اتمام زمان قرارداد

یکی از اشتباهات بسیار شایع که در ذهن مهندسان ناظر وجود دارد، و باعث آسیبهای جدی قضائی و انتظامی به ایشان گردیده است، مربوط به اتمام دورۀ زمانی قرارداد نظارت می شود. مهندسین ناظر تلقی اشتباهی از رابطۀ مسئولیت نظارت خود با تاریخ پایان قرارداد نظارت دارند. کلیۀ مهندسین ناظر می بایستی به این موضوع دقت نمایند که قرارداد نظارت فیمابین مالک و ناظر صرفاً یک قرارداد مالی ست که البته شرح تعهدات و مسئولیتهای طرفین نیز جهت یادآوری در آن ذکر شده است. صد البته اگر تعهدات طرفین در قرارداد ذکر نشود باز هم تأثیری در تعهدات مالک یا ناظر نخواهد داشت، زیرا شرح مسئولیتهای مهندسین ناظر، مالکین، کارفرمایان و پیمانکاران به تفصیل در مقررات ملی ساختمان، قانون نظام مهندسی، قانون شهرداری ها، قانون مدنی، آیین نامه های حفاظتی و امثالهم درج گردیده است. پس قرارداد نظارت صرفاً یک قرارداد مالی ست و چنانچه تاریخ این قرارداد به پایان برسد، مهندس همچنان وظیفه و تعهد دارد که به ساختمان سرکشی، و گزارشات مرحله ای خود را به مرجع صدور پروانه ارائه نماید.

اهمیت بیمه مسئولیت در نظارت

درک اهمیت بیمۀ مسئولیت در نظارت
بیمۀ مسئولیت مهندسی از جمله مهمترین و در عین حال ناشناخته ترین الزامات حرفۀ مهندسی ست. با توجه به تلقی قانونی که در تمام جوامع نسبت به حرفۀ مهندسی وجود دارد و همینطور ذات فعالیتهای مهندسی می توان نتیجه گیری کرد که حرفۀ مهندسی از جملۀ پرمسئولیت ترین و پر ریسک ترینِ حرفه ها ست. در میان شاخه های مختلف مهندسی، مهندسان ساختمان میزان ریسک بالاتری را می پذیرند. چرا که هیچ یک از شاخه های مهندسی به اندازۀ ساختمان فعالیتهای گسترده و گوناگونی را در بر نمیگیرند.

مهندسان ناظر در میان سایر حرفه مندان حوزۀ ساختمان ریسک بالاتری را به جان می خرند. چرا که علیرغم دخالت حداقلی در امور اجرائی، تا پایان عمر مفید ساختمان ضمانت آن را برعهده خواهند داشت. علاوه بر این در قوانین ساخت و ساز کشور برای مهندسان ناظر نقشی محوری در نظر گرفته شده است. در قوانین و مقررات ساختمانی اختیارات بسیار وسیعی به مهندسان ناظر داده شده است. به نحوی که مهندسان ناظر در صورت آگاهی از اختیارات خود و در صورت همبستگی و وحدت رویه به سادگی می توانند روند ساخت و ساز را دگرگون کنند و بهبود بخشند.

اختیارات وسیع مهندسان ناظر طبعاً مسئولیتهای فوق العاده ای را نیز بر دوش ایشان می گذارد. کلیه حوادث و خسارات مالی و جانی آنها که عوامل کارگاه و اشخاص خارج از کارگاه را تحت تاثیر قرار می دهد و همچنین کلیه حوادثی که در دورۀ بهره برداری ایجاد خسارت می کند در صورت تشکیل پروندۀ قضائی، پای مهندس ناظر را نیز به دادگاه خواهد کشید. از جمله حوادث حین اجرا می توان به؛ حوادث تخریب، حوادث گودبرداری، سقوط یا برق گرفتگی کارگران، سقوط مصالح بر روی کارگران، عابران و خودروها، حوادث کار با دستگاهها و گاز گرفتگی در اتاقهای اسکان کارگری اشاره کرد. نشست ساختمان، سقوط سنگ نما بر روی عابران، سقوط ساکنین، برق گرفتگی و گازگرفتگی ساکنین و آتشسوزی ساختمان نیز نمونه هایی از حوادث دورۀ بهره برداری هستند.