برگه استحکام بنا (برگ تأیید استحکام و تعهد نظارت)
یکی از مصائب جامعه مهندسی در کشور ما پدیدۀ شومی به نام برگ استحکام است. هر ساختمانی در زمان خرید و فروش و نقل و انتقال سند، نیاز به پایانکار دارد و شهرداری برای صدور پایانکارِ ساختمانهایی که به هر دلیل بدون وجود نقشه و مهندس ناظر و برگ سبز اتمام عملیات ساخته شده باشند، تقاضای برگ استحکام بنا می نماید. برگ استحکام باید از سوی یک مهندس عمران دارای پروانه اشتغال نظام مهندسی و دارای صلاحیتهای طراحی و نظارت صادر و گواهی امضاء گردد.
تا قبل از سال ۷۰، اکثر ساختمان‌ها بدون مهندس_ناظر ساخته شدن و بعضا پایانکار شهرداری و هم ندارند یا ملک‌هایی هستند که نیاز به تغییر کاربری دارند. مالکین این قبیل ساختمان‌ها، جهت انجام هرگونه فرآیندی در شهرداری مانند تخریب، نوسازی، انتقال ملک و... نیاز به پایانکار پیدا می‌کنند.
شهرداری هم برای رفع مسئولیت از خود، مالک را ملزم به ارائه برگه تاییدیه مهندس ذیصلاح میکنه که اصطلاحا به آن برگه استحکام بنا گفته می شود .
طی این برگه، مهندس اعلام میکند که از ملک، بازدید کرده است و ایستایی ساختمان مورد تایید می باشد و همچنین گواهی میکنذ اگر در حین استفاده از ملک، بدلیل عدم ایستایی، حادثه‌ای رخ دهد، مهندس مسئول حادثه شناخته میشود
برگ استحکام چندین برابر برگ سبز پایانکار مسئولیت و ریسک، برای مهندس ناظر دارد. اولاً در برگ سبز پایانکار ناظر استحکام ساختمان را تأیید نمی کند بلکه فقط انطباق ساختمان اجرا شده با نقشه ها را تأیید می کند. حال آنکه در برگ استحکام همانطور که از نام آن پیدا ست مهندس باید استحکام بنا را تأیید نماید. در حالتی که مهندس ناظر استحکام بنائی را تأیید کرده باشد در صورت وقوع حادثه حداقل 50 درصد سهم تقصیر دریافت خواهد کرد و این بیش از دو برابر سهم تقصیرِ معمولِ مهندسان ناظر در حوادث ساختمانی ست. ثانیاً مهندسی که اقدام به صدور برگ سبز پایانکار می کند خود بر احداث ساختمان نظارت داشته است و کاملاً می داند که در زیر این لایه های نازک کاری چه سازه ای اجرا شده است. اما کسی که برگ استحکام بنا صادر می کند هیچ اطلاعی از وضعیت سازۀ ساختمان ندارد.
هر چند نادیده پیدا ست ساختمانی که سالها پیش بدون نقشه و مهندس ناظر اجرا شده است چه سازۀ ناایمنی دارد. بنابراین ناگفته پیدا ست که حرف عده ای دلال برگ مهندسی که ادعا دارند برگ تعهد استحکام بنا هیچ تعهدی برای مهندس ناظر ایجاد نمی کند تا چه حد لغو و دور از واقعیت است. اگر چنین بود چرا شهرداری یکی از شروط صدور پایانکار را برگ استحکام بنا قرار داده است. دلیل این موضوع دقیقاً انتقال مسئولیت استحکام بنای ساخته شده از دوش شهرداری بر دوش مهندس ناظر است.
ساختمانهایی که با وجود جواز و نقشه و مهندس ناظر ساخته می شوند نام مالک، طراح، سازنده و ناظر آنها معلوم است و بلافاصله پس از هر حادثه ای که برای ساختمان رخ دهد افراد فوق مسئول خواهند بود. ساختمانهای بدون جواز و نقشه اما هیچ معلوم نیست که سازندۀ آنها چه کسی بوده و لذا مسئولیت استحکام ساختمان برعهدۀ شهرداری قرار می گیرد. شهرداری هم با تمام توان سعی در انتقال هر چه سریعتر این مسئولیت به مهندسان ناظر دارد. در مواردی دیده شده است که برای تعمیرات ساختمان، بهره برداری های تجاری و آموزشی و حتی اضافه کردن آسانسور به ساختمان شهرداری مالک را ملزم به تهیۀ برگ استحکام بنا نموده است. علیرغم مخاطرات و صدمات فوق الذکر صدور برگ سبز استحکام بنا روال صحیح و اصولی خود را دارد که متأسفانه هیچ گاه به مهندسان ناظر آموزش داده نشده است و هیچ نهادی بر اجرای صحیح این روال، نظارتی نداشته است.
در چه مواردی نیاز به برگه استحکام بنا می باشد:
- نباز به اخذ پایان کار برای ساختمان های قدیمی
- تعویض مهندس ناظر ، فوت یا انصراف مهندس ناظر پیشین
- تغییر کاربری ( مانند مسکونی به تجاری )
- بازسازی و مقاوم سازی
- اضافه یا توسعه بنا و کسر بنا
- تمدید یا ابطال پروانه
- اخذ عدم خلاف
- عدم انطباق نقشه های موجود با آنچه اجرا شده است
- بنا به تشخیص یا صلاحدید مهندس ناظر به هر دلیلی
مهندسی که برگ استحکام بنا صادر می کند، باید دارای صلاحیت طراحی و نظارت باشد.
این تأکید بر صلاحیت طراحی بی دلیل نیست. دلیل لزوم این صلاحیت اطمینان از انجام محاسبات سازه ای برای ساختمان است. به این ترتیب که پس از مراجعۀ مالک برای اخذ برگ استحکام، مهندس از ساختمان مورد نظر بازدید می کند. در این بازدید مهندس بر اساس تجربۀ خود، محلهایی را برای کنده کاری و برداشتن پوشش نازک کاری مشخص می کند تا بر اساس آنها بتواند نقشه ای از وضعیت سازۀ موجود تهیه کند. پس از تهیۀ نقشه از وضع موجود سازه محاسبات سازه ای برای مقاوم سازی انجام می شود. این محاسبات بسیار دقیق و حساس است و نیاز به تجربۀ بالای اجرائی و محاسباتی دارد. در نهایت نقشه جدید سازه آماده می گردد و محلهایی که باید مورد تقویت قرار گیرند مشخص می شود. پس از آماده شدن نقشه ها مالک طی قراردادی عملیات اجرائیِ مقاوم سازی سازه را به یک شرکت با صلاحیت اجرا واگذار می کند و در حین اجرا مهندسی که قرار است برگ استحکام را مهر و امضاء کند بر عملیات اجرائی و مطابقت آن با نقشه ها نظارت می نماید. پس از اتمام کار، مهندس صادرکنندۀ برگ استحکام بنا با توجه به محاسبات و نقشه ها و طرح تقویت انجام شده و اجرای عملیات تقویت سازه مطابق نقشه ها استحکام ساختمان را تأیید و برگ تعهد مربوطه را گواهی امضاء می نماید. به این ترتیب روال صحیح و اصولی صدور برگ استحکام طی شده است.
با در نظر گرفتن مراحل فوق صدور برگ استحکام برای یک ساختمان دو طبقۀ کوچک حدود 50 میلیون تومان هزینه دربر خواهد داشت. حال آنکه برخی مهندسان ناآگاه، بدون در نظر گرفتن عواقب و مسئولیتهای اینکار پرخطر با دریافت مبلغی در حدود یک میلیون تومان بدون هیچگونه بررسی و حتی بازدیدی از ساختمان برای آن برگ استحکام صادر می کنند. این مهندسان علاوه بر نابود کردن حیثیت حرفه ای خود، به همکاران خود خیانت می کنند. این به اصطلاح مهندسان، همچنین به بهره برداران آن ساختمان خیانت می کنند. مهندسان ناظری که صلاحیت طراحی نیز دارند باید بسیار هوشیار باشند تا در دام عده ای دلال برگ تعهد مهندسی گرفتار نشوند و با صدور چنین برگ تعهدهایی خارج از اصول و ضوابط، آیندۀ کاری و حیثیت حرفه ای خود را به مخاطره نیندازند.
منبع: mohandesinesakhteman.com
.
