نکات مهم در تعویض ناظر ( ویژه مهندسین ناظر )

تعویض ناظر از مباحث پیشرفتۀ حرفه نظارت است. به این معنی که هم مهندس ناظر قدیم و هم مهندس ناظر جدید هر دو باید اطلاعات قوی در این زمینه داشته باشند. در غیر اینصورت هر دو به دردسر خواهند افتاد.
تعویض ناظر عموماً در مواردی اتفاق می افتد که مالک به هیچ عنوان از ناظر تمکین نمی کند. درنتیجه ناظر نیز که وقت و انرژی کافی برای درگیری با مالک را ندارد تصمیم می گیرد عطای آن کار نظارت را به لقایش ببخشد و به تعویض شدن رضایت دهد.
تعویض ناظر شرایط خاصی دارد. برخی مهندسان ناظر که از اطلاعات حقوقی پایینی برخوردارند از اصطلاح استعفای ناظر استفاده می کنند. اصطلاح استعفای ناظر به کلی غلط است. چرا که برای مهندس ناظر استعفا پیش بینی نشده است و فقط امکان تعویض وجود دارد. شهرداری برای تعویض ناظر فُرمی ارائه می نماید که سه نفر باید آن را در دفتر اسناد رسمی گواهی امضا نمایند. سه نفر عبارتند از ناظر قدیم، مالک و ناظر جدید.

وظایف و مسئولیت های ناظر گاز رسانی

مهندس ناظر گاز ؛ شرح وظایف و مسئولیتها

ورود مهندسان ناظر گاز به عرصۀ ساخت و ساز شهری و لزوم تأیید ناظر گاز برای نصب انشعابات گاز شهری، تاریخچه نسبتاً مختصری دارد. از اواسط دهه 70 ادارات گاز که مسئول نصب انشعابات و کنتورهای گاز بودند اقدام به امضای توافقنامه با سازمانهای نظام مهندسی نمودند. بر اساس توافقنامۀ فیمابین مقرر گردید مهندسان ناظر تأسیسات مکانیکی پس از گذراندن دوره های فشرده، صلاحیت نظارت گاز اخذ نمایند و قبل از نصب انشعاب گاز استاندارد بودن شرایط مکان متقاضیِ دریافت انشعاب، از لحاظ لوله کشی گاز، دودکشها، دریچه های تبادل هوا و امثالهم را کنترل و تأیید نمایند. دلیل امضای چنین توافقنامه ای حوادث متعدد گازگرفتگی و مرگ خاموش بود که همه ساله به دلیل اجرای غیراصولی لوله کشی گاز و یا دودکشها حادث می شد و باعث محکومیت ادارات گاز نصب کنندۀ انشعاب، در محاکم قضائی، می گردید و این محکومیت ها، هزینه های سنگین پرداخت بخشی از دیات فوت شدگان حوادث مرگ و میر ناشی از گازگرفتگی را به ادارات گاز تحمیل می کرد.

پس از اجرائی شدن توافقنامه های مذکور، مهندسان ناظر گاز که از سازمانهای نظام مهندسی صلاحیت خود را اخذ می نمودند، مسئولیت بازدید و مطابقت شرایط متقاضیان انشعاب گاز با استانداردهای مربوطه را بر عهده گرفتند. هم اکنون تقریباً در تمام نقاط کشور اخذ انشعاب و کنتور گاز منوط است به تأییدیه شرایط متقاضی توسط مهندس ناظر گاز که توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان معرفی شده است. شاید بتوان گفت در بین مهندسین ناظر ساختمان، مهندس ناظر گاز پرمسئولیت ترین باشد و بی دقتی او در کنترل اجرای دودکشها و دریچه های تأمین هوا ممکن است به مرگ همزمان چندین نفر در یک واحد مسکونی بیانجامد. اهم شرح وظایف ناظر گاز به ترتیب ذیل است:

1.     کنترل کیفیت لوله های انتقال گاز شهری و شیرآلات ربع گرد آن

2.     کنترل کیفیت جوشکاری لوله های گاز و تست کردن آن با فشار هوای کمپرسور و پیزومتر (فشارسنج)

3.     کنترل صلاحیت و کیفیت کار مجری گاز

بیمه مسئولیت کارفرما

موارد مهم بیمه مسئولیت کارفرما
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما از جمله مواردی ست که در گام قبل ذکر گردید. همانطور که آنجا اشاره شد قبل از امضای شروع بکار، ناظر می بایست مالک را ملزم به تهیه بیمه مسئولیت کارفرما در برابر کارکنان نماید. البته همانطور که اشاره شد در این مورد نباید سختگیری به خرج داد و تحکم آمیز برخورد نمود. چراکه در صورت مراجعۀ مالک به شورای انتظامی، ناظر مجبور به امضای شروع بکار خواهد شد.

مهندس ناظر پیش از امضای شروع بکار از باب مشاوره و راهنمائیِ مالک، خطرات کارگاه ساختمانی را برای او شرح خواهد داد و ریسک بالای کار بدون بیمه مسئولیت را به او گوشزد خواهد کرد. از طرف دیگر با توجه به اینکه عموم نمایندگی های بیمه اطلاعات درستی در زمینۀ بیمه های مسئولیت ندارند و راهنمائی های غلط آنها باعث گمراهی مالک خواهد شد، مهندس ناظر چارچوب بیمه نامۀ مسئولیت کارفرما را برای مالک شرح خواهد داد و کلوزهای مهمی که باید نسبت به انتخاب و خرید آنها اقدام نماید را به او خواهد گفت.

مسئولیت های مهندس ناظر پس از اتمام زمان قرارداد

یکی از اشتباهات بسیار شایع که در ذهن مهندسان ناظر وجود دارد، و باعث آسیبهای جدی قضائی و انتظامی به ایشان گردیده است، مربوط به اتمام دورۀ زمانی قرارداد نظارت می شود. مهندسین ناظر تلقی اشتباهی از رابطۀ مسئولیت نظارت خود با تاریخ پایان قرارداد نظارت دارند. کلیۀ مهندسین ناظر می بایستی به این موضوع دقت نمایند که قرارداد نظارت فیمابین مالک و ناظر صرفاً یک قرارداد مالی ست که البته شرح تعهدات و مسئولیتهای طرفین نیز جهت یادآوری در آن ذکر شده است. صد البته اگر تعهدات طرفین در قرارداد ذکر نشود باز هم تأثیری در تعهدات مالک یا ناظر نخواهد داشت، زیرا شرح مسئولیتهای مهندسین ناظر، مالکین، کارفرمایان و پیمانکاران به تفصیل در مقررات ملی ساختمان، قانون نظام مهندسی، قانون شهرداری ها، قانون مدنی، آیین نامه های حفاظتی و امثالهم درج گردیده است. پس قرارداد نظارت صرفاً یک قرارداد مالی ست و چنانچه تاریخ این قرارداد به پایان برسد، مهندس همچنان وظیفه و تعهد دارد که به ساختمان سرکشی، و گزارشات مرحله ای خود را به مرجع صدور پروانه ارائه نماید.

شرح تعهدات بیمه های مسئولیت مهندسی

(شرح تعهدات کاملترین بیمه های مسئولیت مهندسی)
مهمترین بخش بیمه نامه پوششها و تعهداتی ست که در آن ذکر می گردد. برای آگاهی از بهترین و کاملترین پوششهای بیمه های مسئولیت مهندسی یک آشنائی کلی با ساختار بیمه نامه الزامی ست.

بیمه نامه نوعی قرارداد بین بیمه گر (شرکت بیمه) و بیمه گذار (در اینجا شخص مهندس) است که بر اساس قانون بیمه مصوب سال 1316 منعقد می گردد. این قرارداد تشکیل شده از چهار قسمت اصلی؛ قسمت اول مشخصات بیمه گر و بیمه گذار که به هنگام دریافت بیمه نامه باید صحت مندرجات آن کنترل شود، دوم موضوع بیمه نامه و توضیحات و مدت و سقف تعهدات و موارد مالی بیمه نامه است، سوم شرایط عمومی بیمه نامه که یک آیین نامۀ ابلاغی از طرف بیمه مرکزی و لازم الاجرا برای تمامی شرکتهای بیمه است و می بایست پیوست بیمه نامه باشد، و قسمت چهارم شرایط خصوصی بیمه نامه است که شامل موارد خاص توافق شده بین بیمه گر و بیمه گذار می شود. بحث این مطلب متمرکز بر این بخش از بیمه نامه است.

مسئولت های ناظر در صورت عدم اجرا مطابق نقشه

تخلفات و نواقص سازه ای و هر گونه خطائی که منجر به عدم استحکام سازه می شود بسیار جدی و قابل توجه است. ذکر تخلفات و نواقص سازه ای مثل تعداد میلگردها در سازه های بتن آرمه و یا عدم تطابق مقاطع تیرآهنها با نقشه در سازه های فولادی و یا ضعف بتن و امثالهم در گزارشات مرحله ای مشکلی را حل نمی کند بلکه مشکلاتی را هم برای مهندس ناظر ایجاد می نماید. چراکه در پایان کار شهرداری ناظر را مجبور می کند تمام مواردی که به عنوان عدم استحکام گزارش کرده را تاییدِ استحکام نماید.

در صورت مشاهدۀ نواقص و تخلفات سازه ای مهندس ناظر می بایست شفاهاً و با لحنی کاملاً جدی و دوستانه از مالک بخواهد نسبت به رفع نواقص و تخلفات و تطابق دقیق سازه با نقشه ها اقدام نماید. در اینجا ناظر باید به مالک متذکر شود که به هیچ عنوان حق بتن ریزی و یا ادامۀ کار تا قبل از رفع نواقص و تخلفات سازه ای، ندارد. مهندس ناظر باید با لحنی کاملاً جدی به مالک متذکر شود که در صورت ادامۀ کار با این وضعیت، خود را به دردسر بزرگی گرفتار خواهد کرد.

مهندسان ناظر باید توجه داشته باشند که بر اساس قانون، تنها به دلیل نقص در موارد ایمنی کارگاه و احتمال بروز حادثه می توانند از ادامۀ عملیات جلوگیری نمایند. این مجوز در ماده 7 آیین نامۀ حفاظتی کارگاههای ساختمانی به مهندسان ناظر داده شده است. در سایر موارد و از جمله نواقص و تخلفات سازه ای، دستور جلوگیری از عملیات، مشکلاتی را برای ناظر ایجاد خواهد نمود.

در صورت عدم توجه مالک به اخطارِ ناظر و ادامۀ عملیات با همان وضعیتِ عدم استحکام و نواقص سازه ای مهندس ناظر آن دردسر بزرگ را به ترتیب ذیل برای مالک ایجاد خواهد کرد.
1.گزارش عدم رعایت موارد ایمنی و احتمال زیاد وقوع حادثه و دستورجلوگیری فوری از عملیات به دفتر خدمات شهرداری
2. اظهارنامۀ قضائی به مالک و تذکر موارد عدم رعایت الزامات ایمنی و دستور توقف کامل کار تا رفع موارد عدم ایمنی و تایید مجدد ناظر
3. نامه به بازرسی ادارۀ کار و شرح وضعیت خطرناک ایمنی کارگاه و اعلام جلوگیری فوری از ادامۀ کار (کپیِ گزارش و اظهارنامه به این نامه پیوست می شود)
4. نامه به ریاست سازمان نظام مهندسی و شرح موارد نقص در رعایت ایمنی در کارگاه و لزوم تعطیلی کارگاه تا تصحیح موارد مربوطه و تایید مهندس ناظر
5. در صورت عدم جلوگیری توسط شهرداری؛ نامه به بازرسی شهرداری با الصاقِ کپیِ گزارش جلوگیریِ مربوطه و تقاضا جهت رسیدگی به تخلفات ماموران شهرداری ناحیه

پس از این نامه ها مالک به قدرت مهندس ناظر پی خواهد برد و به دست و پای وی خواهد افتاد تا تاییدیه ای برای فعالیت مجدد کارگاه صادر نماید. در این زمان مهندس ناظر مالک را مجبور به رفع کلیۀ ایرادات سازه ای و سپس رفع کلیۀ نواقص ایمنی کارگاه خواهد کرد و سپس تاییدیۀ ادامۀ عملیات را صادر خواهد کرد.

مهندس ناظر خبره با توجه به تسلطی که نسبت به قوانین ساخت و ساز دارد گاهی مجبور می شود با توسل به موارد ایمنی نسبت به رفع نواقص سازه ای و عدم استحکام اقدام نماید. البته توجیه کردن مالک در همان ابتدا و با اخطارهای شفاهی برای هر دو طرف کم هزینه تر خواهد بود. اما در برخی مواردِ حاد مهندس ناظر مجبور به اعمال قدرت در کارگاه خواهد شد.

منبع:@mohandesenazer

کدام ناظر مقصر است؟

کدوم ناظر مقصر است؟

حالتهای مختلفی که پای ناظران ( تمامی ناظران) به پرونده باز خواهد شد 

صدمه جانی و مالی بر اثر برق وآتش سوزی بر اثر نقص اتصالی برقی:
ناظر برق و ناظر هماهنگ کننده ( ناظر اصلی)

مرگ خاموش ( خفگی بر اثر نقص تاسیات گاز) :
ناظر تاسیسات گازو ناظر هماهنگ کننده (اصلی) و (دربعضی موارد ناظر تاسیسات مکانیک )

مرگ خاموش ( خفگی بر اثر عدم اتصال صحیح دودکش ) :
ناظر تاسیسات مکانیک ، ناظر گاز، ناظر هماهنگ کننده ( اصلی) و (دربرخی موارد حتی ناظر معماربه دلیل مسیر اشتباه دودکش )

سقوط کارگر از چاه آسانسور به دلیل عدم رعایت حفاظ ایمنی حول چاه آسانسور در طبقات ،یا سقوط بالابر که منجر به صدمه جانی شود ،یا در بعضی موارد سقوط کارگر براثر بالابردن مصالح ساختمانی از پله های موقت ساختمان و اتفاقاتی ازاین قبیل در حین کار :
دراین حالت بستگی دارد کارگر مربوط به پیمانکار کدوم قسمت باشد . اگر کارگر تاسیسات برقی باشد ،ناظر برق ...اگر مربوط به پیمانکار قسمتهای معماری باشد ناظر معمار، و..... تاسیسات مکانیکی و سازه هم به همین صورت ...( بطور مثال اگر کارگر تاسیات برقی براثر بالابردن مصالح برقی سقوط کند ناظر برق و هماهنگ کننده دخیل هستند)

*درهر حالت ناظر هماهنگ (اصلی)کننده هم دخیل خواهد بود *

صدمه جانی بر اثر اجرای وال پست و اجرای سازه آسانسور و سازه نگهبان و بطور کلی هرقسمتی که سازه اجرا شود:
ناظر سازه و ناظر هماهنگ کننده

صدمه و سقوط کارگردر مرحله تیغه چینی و نازک کاری و سقوط سنگ نما که منجر به صدمه جانی شود :
ناظر معمارو ناظر هماهنگ کننده

مرحله تخریب :
✔️اگر برق گرفتگی باشد ناظر برق و هماهنگ کننده
✔️اگر صدمه جانی براثر سقوط سنگ و ریزش دیوارو ...باشد ناظر سازه و هماهنگ کننده
✔️درصورتی که ساختمان فاقد ناظر سازه باشد ( حالت تک ناظره) مسئولیت تخریب بر عهده ناظر معمار میباشد.

صدمه جانی ومالی درمرحله گودبرداری :
ناظر سازه و هماهنگ کننده

نکته قابل توجه :
مسئولیت ناظر هماهنگ کننده یا همان ناظر اصلی میباشد!!! که در هرحالت پایه ثابت پرونده خواهد بود واگر به درستی عمل کرده باشد تبرئه میشود .

نکته :
درصورتی که ساختمان فاقد ناظر سازه باشد ( تک ناظره) تمامی مسئولیتهای فوق برعهده ناظر معمار میباشد!

نکته :
اگر ساختمان دارای مجری ذیصلاح باشد مجری نیز در تمام موارد دخیل خواهد بود .

مسئولیت های ناظر نقشه برداری

مسئولیت موارد ذیل برعهده ناظر نقشه بردار میباشد:

درزانقطاع

حدود اربعه زمین

بروکف

حداصلاحی 

رقوم ارتفاعی ساختمان

جانمایی ستونها

جانمایی چاله آسانسور

درصورت عدم حضور ناظر نقشه بردار در پروژه، تمامی مسئولیتهای فوق برعهده ناظر معمار می باشد.

همکاران عمران و معمار توجه فرمایند:

اگر درچنین مواردی اتفاقی رخ داد و کارشناس محترم پس از بررسی شما را نیز تقصیر داد در لایحه دفاعی خود حتما دفاع کنید که این موارد از وظایف ناظر نقشه بردار است.

مسئولیت عدم رعایت جزییات فنی درز انقطاع بر عهده کدامیک از ناظران پروژه است؟

درز انقطاع عبارت است از "ایجاد فاصله بین دو ساختمان مجاور" به منظور جلوگیری از برخورد ساختمان‌ها هنگام وقوع زلزله.

چنانچه مهندسان ناظر در حین اجرای عملیات ساختمانی با تخلف و یا تخلفاتی که سبب نقص مقررات ملی ساختمان می‌شوند برخورد نمایند (نظیر عدم رعایت درز انقطاع)؛ باید بلادرنگ مراتب را با ذکر جزئیات فنی مربوطه به‌طور کامل به مرجع صدور پروانه (شهرداری) و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان گزارش نمایند.

اما سئوال اصلی آنکه در صورت عدم رعایت جزییات فنی درز انقطاع، کدامیک از ناظران پروژه مسئول شناخته می‌شوند؟

در پروژه‌های ۴ ناظره، اساساً با توجه به کنترل‌های مشترکی که در بخش سازه و معماری ساختمان در مراحل آکس بندی، اجرای اسکلت و سفت‌کاری ساختمان وجود دارد، لازم است هر دو ناظر نسبت به بررسی و مطابقت درز انقطاع با نقشه‌های مصوب پیگیری ها و کنترل های لازم را انجام دهند.

بنابراین در پروژه های ۴ ناظره، هر دو ناظر رشته‌های عمران و معماری در ارتباط با عدم رعایت درز انقطاع ساختمان مسئولیت دارند و میزان قصور آن‌ها با انجام کارشناسی پروژه و بررسی اسناد و مدارک و گزارش‌های ارایه شده تعیین می گردد.

در پروژه‌های ۵ ناظره، ناظر نقشه برداری نیز در جمع ناظران پروژه حضور دارد و بر اساس صلاحیت های مندرج در جدول شماره ۱۷ مبحث ۲ مقررات ملی ساختمان خدمات خود را ارایه می دهد، لیکن در بند ۱۸-۹ مبحث ۲ عنوان شده است که صلاحیت های جدول ۱۷ نافی صلاحیت های سایر مهندسان و مسئولیت های ناشی از آن برای انجام پاره ای از امور مرتبط با نقشه برداری که در انجام امور نظارت و اجرا تعیین شده است نمی باشد.

حدود صلاحیت مهندسان نقشه برداری در امور ساختمان سازی بر اساس جدول ۱۷ مبحث ۲ مقررات ملی ساختمان است

به عبارت بهتر علاوه بر مهندسان نقشه برداری، مهندسان ناظر در رشته های معماری و عمران نیز در امور فوق حسب مورد مسئولیت دارند و در صورت بروز اشکال میزان قصور هر یک توسط کارشناسان رسمی دادگستری یا کارشناسان ماده ۱۷ سازمان بررسی و تعیین می شود.

بنابراین در پروژه های ۵ ناظره علاوه بر ناظر نقشه برداری، ناظران عمران و معماری نیز اساساً با توجه به کنترل‌های مشترکی که در بخش سازه و معماری ساختمان در مراحل آکس بندی، اجرای اسکلت و سفت‌کاری ساختمان وجود دارد، باید نسبت به بررسی و مطابقت درز انقطاع با نقشه‌های مصوب پیگیری ها و کنترل های لازم را انجام دهند.

قابل ذکر است که در پروژه‌های چهار ناظره یکی از ناظران معماری و عمران (سازه) به‌عنوان ناظر هماهنگ‌کننده تعیین می‌گردد و نقش ناظر هماهنگ‌کننده در جلوگیری بروز چنین اشکالاتی در حین اجرای ساختمان پررنگ‌تر از سایر ناظران است و این موضوع در تعیین میزان قصور، مورد نظر کارشناس قرار می‌گیرد.

در ارتباط با بحث فوق، مجازات انتظامی برای عملکرد ناظر با انطباق تخلفات انضباطی و حرفه‌ای وی با چهار عنوان زیر قابل‌بررسی و حکم صادره معمولاً عبارت از محرومیت از پروانه اشتغال و ارایه خدمات مهندسی از یک تا سه سال خواهد بود:

۱- عدم رعایت ضوابط شهرسازی و مقررات ملی ساختمان و همچنین ضوابط و معیارهای فنی مربوط به آن یا هر اقدام یا عملی که مخالف یا متناقض با مقررات مذکور یا سایر مقررات مربوط جاری کشور باشد.
۲- مسامحه و یا عدم توجه در انجام امور حرفه‌ای به‌نحوی‌که موجب اضرار یا تضییع حقوق صاحب‌کار شود.
۳- صدور گواهی‌های خلاف واقع.
۴- تعلل در تنظیم و تسلیم گزارش‌هایی که به‌موجب ضوابط و مقررات یا دستورات مراجع ذیصلاح قانونی موظف به تهیه و تسلیم آن‌ها به مراجع ذیربط بوده است.