آیا سقف طاق_ضربی در ساختمانها ممنوع میباشد؟

⁣اجرای سقف طاق ضربی

⁣طاق ضربی یکی از انواع سقف‌ های سنتی ایران است که نمونه های بارز ( با خیز نسبتا بلند) آن را می توان در بافت قدیمی شهر دید. سهولت استفاده، پایین بودن هزینه ساخت و امکان تغییر بخش‌هایی از ساختمان بعد از استفاده از سقف طاق ضربی، از دلایل رواج این سقف بوده است.

مراحل اجرای طاق ضربی
 آماده کردن تیرآهن‌ ها
تیرآهن‌ های مصرفی باید کاملا سالم، بدون هیچ گونه پوسیدگی، ترک خوردگی باشند. در این مرحله نباید تیرآهن‌ ها را در فضای باز به مدت زمان طولانی و به مقدار زیاد انبار کرد.

⁣تیرریزی
روش قرار دادن مستقیم سر تیرآهن‌ ها بر روی دیوارهای آجری صحیح نیست، لذا باید از یک زیر سری بتنی در سراسر دیوار، در ترازی که تیرآهن‌ها قرار می‌گیرد به‌صورت یک کلاف بتنی سرتاسری استفاده نمود. در صورتی که سر تیرآهن‌ ها را به‌صورت مستقیم بر روی دیوار قرار دهیم، به‌دلیل این‌که عرض بال تیرآهن نسبتا کم است و فشارهای وارده بر یک نقطه وارد می‌شود، امکان شکستن و خرد شدن آجر زیر تیرآهن وجود دارد. استفاده از کلافافقی زیر سقف موجب می‌شود که بار زیر سقف به‌صورت یکنواخت به دیوار انتقال یابد. معمولا فواصل تیرآهن‌های طاق ضربی بین ۹۰ تا ۱۱۰ سانتی‌متر است. تیرآهن‌ها را به صفحات فولادی که پیش‌تر در کلاف افقی تعبیه شده‌اند جوش می‌دهند. صفحات یاد شده توسط آرماتورهای فلزی در بتن محکم شده‌اند. برای پاتاق یا دهانه طاق ضربی نیز باید باید یک تکیه‌گاه مناسب در نظر گرفت.

⁣نصب میل مهار
در سقف‌های ضربی ساده‌ترین روش برای جلوگیری از نزدیک و دور شدن تیرها در طول دهانه، استفاده از میل مهار است. تیرآهن‌‌های سقف را باید توسط تسمه‌ها و آرماتورها فلزی حداقل ۱۰ میلی‌متری به‌صورت ضربدری به‌یکدیگر متصل نمود. برای حداکثر ۲۵ متر مربع از یک عدد ضربدر استفاده می‌شود.

معایب سقف طاق ضربی
◾️یکپارچه نبودن، عدم انسجام کافی، خوردگی آهن در تماس با سیلیکات گچ، لرزش در اثر محرکات محیطی و ایجاد ظاهر نامناسب در سقف
◾️ سنگینی بسیار زیاد، عدم صلبیت دایافراگم سقف و تخریب در هنگام زلزله به شکل آوار که برای ساکنین خطرناک است.
◾️ امکان رد شدن تاسیسات مثل لوله از روی سقف امکان‌پذیر نیست مگر با افزایش ضخامت سقف که باعث سنگینی می‌شود از معایب استفاده ازسقف‌های طاق ضربی می‌باشد.

آیا استفاده از سقف طاق_ضربی در ساختمانها ممنوع میباشد؟

•  ممنوعیتی نسبت به استفاده از سقف طاق ضربی در ساختمانها وجود ندارد؛ ولی در مورد استفاده از این نوع سقف باید به نکات زیر توجه نمایید :

•  در عمده موارد این سقف شرایط دیافراگم_صلب یا دیافراگم_نیمه_صلب را تامین نمینماید و معمولاً دارای شرایط دیافراگم_انعطافپذیر است. در مدل سازه ای باید این شرط در نظر گرفته شود و از اختصاص دیافراگم صلب یا نیمه صلب به عناصر سقف سازه خودداری گردد. در حالت دیافراگم انعطافپذیر ، توزیع نیروهای جانبی بر اساس سختی عناصر مقاوم جانبی نیست و بر اساس سطح بارگیر هر کدام از آنها خواهد بود. توزیع نیروی جانبی به شکلی خواهد بود که عملاً مرکز_جرم و مرکز_سختی طبقات بر روی هم قرار میگیرد. در این حالت کنترل نامنظمی_پیچشی و تشدید برون از مرکزیت اتفاقی در سازه نیازی نمیباشد.

•  در طرح سازه ، به طرح و کنترل دیافراگم سقف مطابق ضوابط آیین_نامه_2800 باید دقت ویژه گردد. عناصر جمع کننده باید تحت ترکیب_بار_تشدیدیافته و عناصر لبه و دیگر عناصر سقف باید تحت ترکیب بارهای عادی و تحت نیروی زلزله طراحی #دیافراگم تحلیل و طراحی شوند. جهت حفظ پایداری جانبی سقف باید از مهاربندهای افقی بر روی سقف استفاده گردد و این مهاربندها تحت نیروی جانبی طراحی دیافراگم طراحی گردند.

•  در طراحی تیرهای سقف باید دقت گردد که با توجه به اینکه طاق آجری سقف بین بال پایین تیرهای فرعی اجرا میشود ، بال بالای تیرها لزوماً دارای مهار جانبی نخواهد بود. تحت لنگر خمشی مثبت ، بال بالای تیرها ، تحت فشار خواهد بود و در طرح آنها باید به عدم وجود مهار جانبی برای آنها دقت گردد. در صورت نیاز به مهار بال بالای تیر ، باید جزییات مناسب برای آن پیش بینی گردد

•  در طرح تیرهای سقف باید دقت گردد که در #ارتعاش هم پاسخگو باشند و فرکانس نوسان آنها مطابق مبحث_دهم از 5 هرتز تجاوز ننماید.

منبع: کانال مهندس احمدرضا جعفری