نکات نظارتی در عملیات گودبرداری
اقدامات، مطالعات و بررسیهای لازم قبل از شروع عملیات گودبرداری و در حین اجرا
۱) در استفاده از این ،روش لازم است مهندس ناظر موارد مهم گزارش مطالعات ژئوتکنیک را مطالعه کند این موارد شامل پارامترهای مکانیکی ،خاک وضعیت و ارتفاع آب زیرزمینی وجود قنوات و
چاه، شیب مناسب گودبرداری لوگ گمانه ها و ... می باشد.
(۲) مهندس ناظر در گام اول نصب بایستی پارامترهای پایداری دیوار مشترک و نوع ظرفیت باربری ساختمانهای مجاور را کنترل کند بصورت ایده آل تامین سازه نگهبان با هدف پایدار سازی خاک
یی مجاور می باشد لذا توصیه می گردد ارتفاع ستون حدود ۱/۵ متر بالاتر از فونداسیون باشد. در صورتیکه ساختمان همجواری از پایداری ذاتی برخوردار نبوده و بدلیل فرسودگی از شرائط مناسبی برخوردار نباشد در این خصوص لازم است برای پایداری ساختمانهای همجواری از سازه های نگهبان مضاعف استفاده شود نوع این سازه نگهبان های مضاعف بایستی قبل از اجرا با مهندس محاسب بررسی و تدبیرات فنی لازم اتخاذ گردد تاکید میگردد اجرای سازه نگهبان خرپا با هدف ایمن نمودن جداره دیواره گود با ساختمان همجواری است.
(۴) در این روش بخشی از خاک مهار شده و بخشهای دورتر از سازه با فرض بوجود آمدن قوس مناسب برای انتقال بار به سازه استوار شده است برای خاکهای با پتانسیل هوازدگی این روش به دلیل تولید نشدن قوس مناسب توصیه نشده و برای چسبندگیهای بالاتر بایستی از تخته کوبی و شاتکریت استفاده گردد.
(۵) معمولا سازههای نگهبان خرپایی در ساختمان سازیهای شهری و در شرایطی انجام می شود که مطالعات ژئوتکنیک در آنجا انجام نشده است بنابراین لازم است که در هنگام اجرای این سازه ها تغییرات لایه ها در هنگام گودبرداری مورد پایش قرار گیرد بروز ،ترک تغییرات لایه ها، حرکت های ساختمان مجاور و وضعیت آبهای جاری زیر سطحی از جمله نکاتی هستند که باید مورد توجه ناظران قرار گیرد و در صورت مشاهده بلافاصله مورد توجه قرار گیرند.
(۶) با توجه به اینکه سازه خرپایی جهت جلوگیری از گسیختگی محرک خاک می باشد و این نوع گسیختگی به جابجایی زیادی احتیاج ندارد بنابراین حتی الامکان از ایجاد فاصله بین سازه خرپا و دیوار باید جلوگیری شود. در صورت ایجاد فاصله بین دیوار و سازه نگهبان این فاصله بایستی با مصالحی که مقاومت بیشتر از خاک موجود مانند) بتن کم مایه آجر و قلوه سنگ تثبیت شده با گچ و سیمان را دارند بر گردد.
7) محل مناسب برای سازه نگهبان خرپایی نزدیک محل ستون ساختمان مجاور و بلافاصله از محل اجرای ساختمان در حال گودبرداری میباشد نزدیک بودن محل ستون ساختمان مجاور باعث محدود شدن حرکت ساختمان مجاور و همچنین جلوگیری از لغزش موضعی می شود.
8)خاکهای سست و غیر چسبنده فاصله بین ستونهای سازه کمترین و در خاکهای متراکم و سیمانته شده این فاصله افزایش می یابد.
(۹) در روش اجرای صحیح سازه نگهبان خرپایی قبل از آغاز عملیات گود برداری و با حفر چاه های مربوط به قرار گیری و نصب المان قائم خریا در تراز زمین طبیعی آغاز میگردد. پس از نصب کامل المان یاد شده با تامین سپر خاکی مناسب عملیات خاکبرداری مرحله به مرحله و با تکمیل سایر المان های خرپا ادامه پیدا . می کند. بنابراین در روشهای اجرایی که در ابتدا عملیات گود بردای تا تراز نهایی صورت میگیرد و سـ و سپس نصب المانهای خرپایی صورت میگیرد به عنوان روش های اجرایی غیر صحیح تلقی شده و بایستی حتی المقدور از پیاده سازی این روش ها اجتناب نمود. پیوست ۱ مراحل اجرای روش خرپا را بصورت شماتیک نشان می دهد.
(۱۰) چنانچه سازه نگهبان به صلاحدید مهندس ناظر نیاز به تقویت و یا تضعیف دارد، مراتب کتبا توسط مالک مجری به مهندس محاسب اعلام شود و این مساله تا پایان امر پیگیری گردد.
(۱۱) زمان برچیدن سازه نگهبان دارای اهمیت قابل توجهی بوده و بایستی از قبل بررسی گردد. هنگامیکه خطر ریزش گود مرتفع گردیده بود به صلاحدید این سازه برداشته می شود.
(۱۲) چنانچه بنابر محدودیات و ضروریات کارگاهی استفاده از آهن آلات مستعمل اجتناب ناپذیر باشد در اینصورت قبل از آغاز عملیات خریا لازم است کیفیت مصالح توسط مهندس ناظر بررسی و در
صورت تایید استفاده گردد.
(۱۳) در صورتیکه مالک مجری از اجرای سازه نگهبان سرباز زد ضروری است ناظرین محترم به راهنمای عمومی مهندسین ناظر شماره ۱ ارائه شده توسط سازمان نظام مهندسی استان تهران مراجعه
فرمایند.
مروری بر برخی نکات قانونی در خصوص اجرای سازه نگهبان خرپایی
چنانچه در پروژه ای که توسط مهندس محاسب برای پایدار سازی گود سازه نگهبان پیش بینی شده است از تامین و اجرای سازه نگهبان اجتناب گردد مسئولیت مهندس ناظر و مجری در صورت وقوع حوادث جانی و مالی به شدت افزایش می یابد.
در صورتی که در پروژه سازه نگهبان تامین گردد لیکن سازه یاد شده با نقشه های مصوب مغایرت داشته باشد و این مغایرت به تائید مهندس محاسب نرسیده باشد در صورت بروز حوادث احتمالی مسئولیت مهندس ناظر و مجری به شدت افزایش می یابد.
در صورتی که سازه نگهبان تامین نشود و یا نامنطبق با طرح مصوب باشد ، در صورت وقوع حادثه شرکت های بیمه گر میتوانند در خصوص عدم پرداخت غرامتهای مالی موضوع خسارت را بررسی نمایند.
بدیهی است در صورتی که مهندس ناظر نسبت به پیگیری اجرای صحیح سازه نگهبان اقدام نماید و علیرغم تامین پیش بینیهای لازم پروژه دچار خسارت ،گردد غرامتهای یاد شده نه تنها می تواند از طریق
شرکتهای بیمه گر جبران گردد بلکه مسئولیت مستقیمی نیز بر عهده مهندس ناظر نباشد.
