با وجود این که در سال های اخیر شاهد اسقبال خوب کارفرمایان و مهندسان از سقف هایی همچون دال بتنی، وافل ، کامپوزیت، عرشه فولادی و … هستیم اما سقف تیرچه بلوک همچنان به وفور در ساختمان ها اجرا می شود. علی رغم تمام معایبی که برای این نوع سقف ها عنوان می شود، می توان با رعایت ضوابط و استاندارد ها به یک سقف با کیفیت و با اطمینان رسید.

تیرچه ها عملکرد T شکل دارند و به همین شکل نیز طراحی می شودند و برای جلوگیری از پیجش این تیر ها از کلاف های میانی استفاده می گردد. یک از منابع مفید در طراحی این سقف ها دستورالعمل طراحی و اجرای سقف های تیرچه بلوک (تیرچه های پیش ساخته خرپایی و تیرچه های فولادی با جان باز) نشریه ۵۴۳، ۱۳۹۰ می باشد.

دستورالعمل طراحی و اجرای سقف های تیرچه و بلوک، حداکثر طول دهانه های قابل پوشش توسط تیرچه های پیش ساخته منفرد (تکی) را به ۸ متر محدود کرده است اما توصیه نموده است این تیرچه ها برای طول بیشتر از ۷ متر استفاده نشود.

در صورت استفاده از تیرچه با طول بیش از ۷ متر لازم است از تیرچه ها به صورت دوبل (مجاور هم) استفاده شود. با این حال آیین نامه محدودیتی برای طول تیرچه در حالت دوبل منظور نکرده است.

در زیر فایل اتوکد حاوی نقشه های اجرایی این نوع سقف برای دهانه های مختلف با کاربری مسکونی و پارکینگ ارائه شده است که می توان در ارائه نقشه های سازه از آن ها استفاده کرد.

جزئیات میلگردهای سقف تیرچه بلوک

میلگردهای تحتانی:

تیرچه ها معمولا به واسطه دو سر مفصل دارای لنگر مثبت می باشند، لذا میلگردهای تحتانی برای تحمل کشش ناشی از این لنگر تعبیه می شوند.

میلگرد اتکا:

با توجه به اینکه در اغلب موارد، طول نشیمن تیرچه ها کم می باشد، احتمال در رفتن تیرچه از روی بال تیر وجود دارد، این مشکل با استفاده از آرماتورهایی به نام اتکا قابل حل می باشد.

میلگرد منفی:

در طراحی سقف تیرچه بلوک فرض بر ساده بودن تکیه گاه های تیرچه می باشد و از اینرو لنگر در تکیه گاه برابر صفر خواهد بود. اما به دلیل یکپارچه بودن دال روی تیرچه ها با دال سقف دهانه مجاور، مقداری سختی در تکیه گاه وجود دارد که باعث می شود مقداری لنگر منفی در دال ایجاد می شود. به همین دلیل لازم است در این نواحی، آرماتورهایی برای ایجاد مقاومت خمشی در قسمت فوقانی مقطع بتنی تعبیه شود.

میلگردهای حرارت و جمع شدگی:

این میلگردها با عنوان میلگرد افت و حرارت نیز شناخته می شوند و بمنظور جلوگیری از ترک خوردگی بتن در طول فرایند گیرش به کار می روند.
به صورت یک مش (معمولا Φ۸@۲۵cm) در بالای تیرچه ها و بلوک ها اجرا می شوند.
چنانچه میلگرد بالایی تیرچه داخل قسمت دال بتنی قرار گیرد، به عنوان میلگرد حرارتی دال محسوب شده و در نتیجه تنها لازم است در جهت عمود بر تیرچه ها میلگرد حرارتی قرار داده شود.

میلگردهای کلاف:

معمولا از کلاف هایی در جهت عمود بر تیرچه ها به منظور توزیع یکنواخت بار و جلوگیری از پیچش تیرچه ها استفاده می شود. بدین منظور یک سری از بلوک های بین تیرچه ها برداشته شده و زیر آنها قالب بندی می شود تا بعد از بتن ریزی یک تیر کوچک عمود بر تیرچه ها ایجاد شود. به این تیر کلاف و به میلگردهای این تیر میلگرد کلاف گفته می شود.

شناژ مخفی (تای بیم) :

شناژ مخفی را باید در سقف های تیرچه بلوک اجرا کرد. طبق مبحث ۹ مقررات ملی در دهانه هایی با طول بیش از ۴ متر باید در فواصل ۲ متر از شناژ مخفی استفاده کنیم. کار شناژ مخفی در سقف ها افزایش صلبیت سقف خواهد بود.

شناژ مخفی از دو میلگرد (معمولا نمره ۱۶ استفاده میکنند) یکی در بالا یکی در پایین مقطع قرار می دهند و به عرض حداقل ۱۰ سانتی متر در سقف ها اجرا می گردد.

تای بیم را در کارگاهها معمولاً به نام ژوئن می شناسند

تای بیم (tie beam) یا شناژ مخفی برای جلوگیری از ورود بتن به داخل بلوک ها بوسیله نایلون از ورود بتن به داخل بلوک جلوگیری می نمایند.

تعداد کلاف مورد نیاز در سقف های تیرچه بلوک (محافظه کارانه)
دهانه های ۳ الی ۴ متر یک کلاف
دهانه های ۴ الی ۷ متر دو کلاف
دهانه های بیش از ۷ متر سه کلاف

نکات مهم اجرایی:

1. بهتر است در صورت موازی بودن تیغه با جهت تیرچه ها، در زیر تیغه، تیرچه به صورت دوبل اجرا شود.

2.در خیلی از موارد به علت قطعی نبودن نقشه های معماری و داشتن تغییرات در تیغه چینی ، امکان تعبیه داکت در سقف سازه ای وجود ندارد لذا بهتر است در تیرچه ریزی سقف از کنار پوترها با یونولیت شروع کنیم تا جهت عبور تاسیسات ، تیرچه آسیبی نبیند.

3.همواره تیرچه ها در طبقات مختلف در یک راستا باشند

نکات نظارت بر تیرچه بلوک

کنترل هایی که یک مهندس ناظر بایستی قبل از بتن ریزی سقف تیرچه بلوک انجام شود، عبارتند از:

کنترل تعداد آرماتورهای سراسری تیر مطابق نقشه
کنترل فاصله آرماتورهای طولی از یکدیگر
کنترل رعایت فاصله بینابینی خاموت های تیر
کنترل اجرای اولین خاموت تیر در بر ستون (طبق آیین نامه حداکثر ۶ سانتیمتر است)
کنترل خیز منفی سقف تیرچه بلوک
کنترل عدم وجود شن و ماسه و فوم و ... در قالب ها
کنترل اجرای ادکا برای هر تیرچه
کنترل اجرای کلاف عرضی (میلگردهای طولی و عرضی)
کنترل فاصله بینابینی شمع های زیر سقف (طبق تجربه حداکثر ۸۰ سانتیمتر)
کنترل خیس کردن بلوک سقف تیرچه بلوک هنگام بتن ریزی
کنترل رعایت کاور تیرهای بتنی
کنترل رعایت آرماتورهای تقویتی تیر
کنترل رعایت آرماتورهای حرارتی و تقویتی دال سقف (فاصله بینابینی و صاف بودن اجرا)
اجرا کردن خاموت های ستون در محل فصل مشترک تیر به ستون (مهم)
کنترل ته بسته بودن بلوک سیمانی یا بتنی در محل هایی که احتمال ورود بتن به داخل آن وجود دارد مثل محل تماس با تیرها