شناژ فونداسیون
شناژ فونداسیون
کلافهای رابط ( شناژ ها) در فونداسیون
شن به زبان فرانسه به معنای زنجیر و شناژ به معنی زنجیر کردن می باشد.
در مهندسی عمران، مهار کردن یا دوختن قسمت های مختلف یک سازه به یکدیگر به منظور یکپارچه عمل کردن آن ها را شناژ می گویند.
شناژ یک المان محوری است که برای اتصال پی های منفرد به منظور تحمل کشش و جلوگیری از حرکت افقی احتمالی انها طرح و اجرا می گردد.
در سازه های ساختمانی و صنعتی دهه های اخیر، درفونداسیون ها از شناژ (کلاف) به عنوان عاملی برای اتصال پی های منفرد به یکدیگر به منظور یکپارچه عمل کردن کل پی استفاده شده است. بدیهی است در صورت مجزا بودن پی ها از یکدیگر، امکان حرکت نسبی آنها تحت شرایط بارگذاری مختلف وجود داشته و عمکرد سازه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
این قسمت از ساختمان از روی کرسی چینی و معمولاً در یک تراز ساخته می شود برای متصل کردن کلیه ی پی ها به همدیگر ایجاد می گردد در اثر وجود شناژ کلیه قسمت های ساختمان بطور یکپارچه عمل نموده و کلیه ی نشست ها یکنواخت بوده و نیروهای وارده ی اتفاقی ( مانند زمین لرزه و باد ) به یک نقطه ساختمان به تمام قسمت های ساختمان منتقل گشته ، در نتیجه از شدت نیروی وارده در یک نقطه کاسته شده و مانع خرابی ساختمان می گردد.
معمولاً شناژهای افقی را روی کرسی چینی در طبقه ی همکف اجرا می نمایند ولی گاهی اوقات نیز در طبقات ، زیر هر سقف روی کلیه ی دیوارها شناژ اجرا می گرددو این شناژهای افقی که در پایین و بالای دیوار ساخته می شود بوسیله شناژهای عمودی در چند نقطه به یکدیگر متصل می گردد. اجراء شناژ افقی و عمودی در ناحیه های زلزله خیز مانند ایران الزامی می باشد زیرا این شناژ ها به نسبت قابل ملاحظه ای از شدت خرابی ها ی وارده می کاهد.
استفاده از پی های منفرد در فونداسیونها بسیار رایج میباشد. در بیشتر ساختمانهای کوتاه و یا ساختمانهای صنعتی (سوله ها و خرپاها) از پی منفرد استفاده میشود. در برخی موارد نیز پیهای نواری و یا گسترده یک ساختمان به صورت جدا از هم طراحی میشوند. در هر حالت در صورت جدا بودن پیهای یک ساختمان امکان حرکت نسبی پیها نسبت به یکدیگر وجود دارد که این امر در زلزله رفتار نامناسبی در سازه ایجاد خواهد کرد. به عبارتی در صورت جدا بودن پیها از هم امکان حرکت نسبی آنها در زمان زلزله در جهات مختلف وجود داشته و سازه در قسمت اتصال به زمین به صورت پیوسته عمل نخواهد کرد.
طبق بند ۹-۱۷-۷ مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان الزاما باید حرکت نسبی پیها محدود گردد. یکی از رایجترین روشها در محدودکردن حرکت نسبی پیها استفاده از کلافهای رابط و یا همان شناژها میباشد. پیهای مجزا از هم باید با شناژهایی در دو جهت (که ترجیحاً نسبت به هم عمود هستند) مهار شوند به نحوی که شناژ مانع حرکت دو پی نسبت به هم گردند.
در بسیاری موارد مهندسین به اشتباه هدف از اجرای شناژ را محدو کردن نشست نامتقارن در پیها ۵میدانند. در هر حالت ممکن است شناژ در کمکردن نشست نامتقارن عملکرد داشته باشد و لکن طراحی پی منفرد بدون در نظر گرفتن شناژ بوده و در زمان طراحی مهندسین محاسب، نشست پی منفرد را بدون در نظر گرفتن شناژ، در محدوه مجاز محدود میکنند. لذا باید توجه نمود که مهندسین محاسب در طراحی فونداسیونهای جدا از هم، شناژها را در مدل تحلیلی پی (در نرم افزار) در نظر نگرفته و آنرا در نرمافزار مدلسازی نکنند.
طبق بند ۹-۱۷-۷-۳ مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان ابعاد شناژ متناسب با ابعاد پی و حداقل ۳۰۰ میلیمتر در نظر گرفته میشود و الزاماً سطح فوقانی شناژ باید با سطح فوقانی پی یکسان باشد. در بسیاری از موارد برای سرعت بخشیدن به عملیات اجرای پی، کل سطح زمین خاکبرداری میشود و سپس قالببندی روی زمین اجرا میشود؛ در این حالت ایجاد سطح فوقانی یکسان بین شناژ و پی که دارای دو عمق متفاوت هستند امکانپذیر نمیباشد. در این حالت محاسبین یا ارتفاع شناژ را در جهت اطمینان برابر ارتفاع فونداسیون در نظر گرفته و یا زیر شناژها باید بسترسازی صورت گیرد که میتوان زیر شناژها را با خاک نرم نیز پر نمود.
در صورتی که فونداسیونها به شکل مناسبی داخل زمین اتصال داده شوند که حرکت نسبی آنها محدود شود، میتوان شناژ را اجرا نکرد. عدم اجرای شناژها صرفاً در موارد زیر مجاز شناخته میشود:
۱- در ساختمانهای یک طبقه که دارای دهانه بزرگ هستند مانند ساختمانهای صنعتی، آشیانه ها و غیره به شرط آنکه عمق استقرار پی پایداری کافی در برابر نیروهای جانبی داشته باشد، میتوان از قراردادن کلاف در امتداد دهانه قاب صرف نظر کرد. در این حالت خاکریز اطراف پی بعدا به خوبی کوبیده و متراکم شود.
۲- به کارگیری شمع در زیر پیهای جدا از هم به نحوی که محاسبات نشان دهد که حرکت نسبی پی محدود شده است.
۳- اجرای ستون پایه ها (پدستالها) و ایجاد فشار خاک برروی آنها به نحوی که بتوانند حرکت نسبی پی را محدود کنند.
نکات نهایی درباره شناژها
- قبل از اجرای کلاف‌بندی، باید تمام مراحل و متریال‌های مورد استفاده با حضور مهندس ناظر بررسی و تایید شوند.
- عبور لوله در شناژ، یک کار غیراصولی و غیراستاندارد است و قطعا این موضوع باعث توقف پروسه‌ی ساخت و ساز توسط نهادهای نظارتی میشود.
- حداقل فاصله‌ی بین شناژهای قائم ۵ متر و در شناژهای افقی ۴ متر است.
- بتن ریزی باید به صورتی انجام شود که مواد بتن، فضای داخل میلگردهای شناژ را به صورت کامل پر کند.
- قبل از آرماتوربندی شناژ، قالب آن باید توسط مهندس ناظر تایید گردد و میزان بتن مورد نیاز برای استحکام شناژ مشخص شود
