پرت میلگرد و مقدار مجازآن پرت میلگرد با توجه به قیمت میلگرد و همچنین حجم زیاد مصرفی در صنعت ساختمان یکی از دغدغه‌های سازندگان پیشگیری از به وجود آمدن پرتی در میگردها می باشد.
طراحان حرفه ای سازه ها به نحوه که کمترین میلگرد پرت شود نقشه ها را ارائه می کنند اما هرقدر هم که در این موضوع دقت به خرج داده شود همواره مقادیری میلگرد بدون استفاده باقی می ماند. از همین رو همواره در قراردادهای طرح های عمرانی، درصدی را به عنوان پرت میلگرد لحاظ می کنند.
در پروژه های بزرگ میلگردها را بندیل به بندیل و با استفاده از کفی وارد پروژه می کنند، حالا نکته ای که وجود دارد این است که وزن بندیل ها حدود دو تن است. کفی که این بندیل ها را حمل می کند ظرفیت حمل آن بیست و چهار تن است، در هر کفی که میلگرد را جابجا می کند دوازده تا بندیل دو تنی جا می شود
همه ما اصولا قبول داریم که میزان پرت میلگرد پنج درصد است، یعنی به ازای هر یک کیلوگرم آرماتوربندی پنج درصد باید پرت کار را لحاظ کنید؛
اما آیا می توان درصد پرت میلگرد را کمتر در نظر گرفت؟
نکته مهمی که وجود دارد این است که اگر در قرارداد شما در پایان کار، زمانی که پیمانکار آرماتوربندی خودش را کرده است و آرماتوربندی او تمام شده است یک تعداد میلگرد می ماند که پرت آخر کار است، اگر آن پرت آخری که در پایان کار می ماند به پیمانکار داده شود و پیمانکار، پرت ها را به عنوان ضایعات بفروش رساند مقدار پرت میلگرد کمتر از پنج درصد است، چرا؟ به دلیل آنکه در قرارداد آورده شده است پرت میلگرد پنج درصد است اما یک مقداری در پایان کار باقی می ماند که به پیمانکار داده می شود که بفروشد، پس باید از پرت کلی خودمان آن میزانی که باقی مانده است را کسر کنیم.
حالا این میزان چقدر است؟
حدوداً یک و نیم درصد یا یک ممیّز بیست و پنج دهم درصد، پس اگر میلگردهایی که در پایان کار به عنوان پرت باقی می ماند را پیمانکار با خودش ببرد شما می گویید پنج درصد پرت اصلی منها یک ممیّز بیست و پنج صدم درصد، عددی که باقی می ماند به عنوان پرت میلگرد شماست که ممیّز صفر سیصد و هفتاد و پنج ده هزارم به عنوان پرت میلگرد باید در نظر گفته شود. حالا یک نکته ای، اگر آن میلگردهایی که در پایان کار به عنوان پرت باقی می ماند به کارفرما تحویل داده شود همان پنج درصد را به عنوان پرت در نظر می گیرید.
در این مطلب قصد داریم در رابطه قرارداد آرماتوربند خدمت شما توضیحاتی ارائه کنیم. همانطور که از اسم آن مشخص است قرارداد یعنی یک مذاکره بین دو نفر برای گرفتن امتیاز از یکدیگر، پس مشخص است که چهارچوب کلی برای این قرارداد وجود ندارد و ممکن است در هر پروژه ای مفاد قرارداد باهم فرق کنند.
پس در این مطلب سعی می شود نکاتی را در رابطه با قرارداد آرماتوربند ارائه شود که اگر روز قرارداد این نکات مشخص شود و به قول گفتنی سنگ های خودمان را بتوانیم وابکنیم در ادامه کار کمتر به مشکل برمی خوریم.
همچنین در این مطلب سعی شده است حقوق دو طرف را در آن در نظر بگیریم، واقعا بدون اغراق یکی از سخت ترین کارهای ساختمانی آرماتوربندی می باشد، در سرمای زمستان به میلگرد سرد دست زدن، در گرما به میلگردی که پنجاه درجه دمای آن است، وزن سنگین آن، بالاکشیدن تیرچه های سنگین، خطر بتن ریزی، واقعا جزو کارهای پرخطر است. اما خب بحث خطر کار یک سمت است، بحث این که مفاد قرارداد اگر مشخص شود کمتر به اختلاف می خوریم یک بحث دیگری است.
اولین نکته ای که وجود دارد در رابطه با زمان تحویل است
معمولا کار آرماتور بندی در زمان مقرر تحویل داده نمی شود و موجب دلخوری طرفین می شود. موضوعی که باید به آن ملاحظه شود این است که اکیپ آرماتوربند یکسری وسائل دارد که با این وسائل خودش در سال هرچقدر پروژه بیشتری انجام بدهد به نفع او است، پس ذاتاً نباید دنبال این باشد که کار شما را با تأخیر انجام بدهد، چرا که سود کمتری می کند. اما یکوقت می بینید نیروی کار و کارگر ندارد یا نیروهای او به مشکل برمی خورند یا کار زیاد می گیرد، این موضوعات باعث می شود که پروژه به سمت تأخیر کار و معطل کردن کار شما بیانجامد.
در این مواقع پیشنهاد می شود برای این مورد (تاخیرات و معطلات) از “قرارداد شناور“ استفاده شود، یعنی اگر مشخص است یک کار صدمتری ده روز زمان می برد برای اجرای ستون و سقف آن و قیمت مثلا متری صد هزار تومان است، به آرماتوربند می گوییم:
اگر در ده روز انجام دادی متری صد هزار تومان،
اگر در هفت روز انجام دادی مثلا متری صد و ده هزار تومان،
اگر در سیزده روز انجام دادی متری نود هزار تومان
که یک حالت شناوری باشد که انگیزه داشته باشد پیمانکار کار خودش را زود انجام بدهد.
دومین نکته بحث ابزارهایی است که باید پیمانکار به تعداد کافی داشته باشد.
منظور از تعداد کافی وسایل و اساس این است که تجهیزات پیمانکار حداقل برای دو سقف کفایت کند.
این موضوع به این دلیل است که روزی که سقف را بتن ریزی می کنند از فردا شروع می کنند سقف بعدی را اجرا کنند، سه روز بعد معمولا ستون ها را انجام می دهند می رسند به اجرای سقف و نیاز دارند به جک ها، لوله های داربست، تخته سه لایی، حال اگر یک دست قالب داشته باشد شروع می کند به باز کردن قالب و آن تایم ده تا پانزده روزه ای که باید سقف باز نشود دیگر رعایت نمی شود، پس این خیلی نکته مهمی است که حتما دو دست قالب داشته باشند و این جزو مواردی است که باید در قرارداد ذکر شود.
مضوع سوم بحث کیفیت کار است،
موضوعی که وجود دارد این است که در بخش هایی از کار به صورت سلیقه انجام می پذیرد و بهتر است موضوعات ، روز قرارداد مورد بحث قرارگیرد.
به عنوان مثال، عنوان گردد که نباید میلگرد های آغشته به روغن قالب شوند یا میلگردهای زنگ زده باید تمیز شوند و یا میلگردهای سیمانی باید با برس سیمی تمیز گردند و یا یونولیت های خرد شده نباید در بتن باشند یا در خصوص خم ۱۳۵ درجه و بسیاری موارد دیگر….
چهارمین موضوع بحث تأخیراتی است که از سمت کارفرما پیش می آید.
همانطور که عنوان شد پیمانکاران و آرماتوربند هابرخی از تجهیزات و قالب ها را اجاره می کنند چنانچه به هر دلیل کار از سمت کارفرما به مشکل برخورد یا مثلا بتن از کارخانه بتن نمی آید(به علت شلوغی کار کارخانه های بتن ها) یا مصالح او نمی رسد، به همین دلیل است که باید مشخص شود در قرارداد که اگر از به عنوان مثال آرماتوربندی سقف آماده بتن ریزی شد ولی کارفرما مصالح نرساند و بتن ریزی انجام نشود از پنج روز به بعد X ریال بابت اجاره قالب ها باید کارفرما به پیمانکار پرداخت کند که پیمانکار هم ضرر نکند.
به عنوان در سالیان گذشته به دلیل آلودگی هوا گفته شد دو هفته ورود کامیون به تهران ممنوع است و سقف ما آماده بتن بود، وسائل پیمانکار معطل و درگیر با این پروژه بود اما خب کامیون نمی توانست بیاید، تراک میکسر نمی توانست بیاید برای بتن ریزی، به همین دلیل پیمانکار آرماتوربندی معطل و به اصطلاح لنگ کار بتن ریزی بود.
شبکه میلگرد کف پی : بتن نیز مانند بیشتر مصالح ساختمانی نیروی کششی را تحمل نمی کند. بهمین دلیـل در قطعـات بتنـیدر ناحیه ای که الیاف بتن تحت تاثیر نیروی کششی می باشند میلگردهای فولادی قـرار مـی دهنـد تـا نیـرویکششی را تحمل کند. در پی ها الیاف نزدیکتر به زمین تحت تاثیر بیـشترین نیـروی کشـشی واقـع مـی شـوندبهمین علت یک شبکه از میلگرد در پایین پی قرار می دهنـد. قطـر میلگـرد و فاصـله آنهـا از همـدیگر بوسـیلهمحاسبه بدست می آید .
آرماتورگذاری :
میلگردهای مصرفی باید نو ، تمیز، بدون هیچ گونه آلودگی نظیر چربی ها ، ذرات بـتن ، گـرد و خـاک و یـامواد زائد دیگر باشد. میلگردها قبل از مصرف باید کاملا پاکیزه باشند تا خللی به پیوستگی بتن و میلگردها واردنشود. مقطع میلگرد مصرفی نباید به علت زنگ زدگی تضعیف شده باشد . استفاده از میلگردهـای زنـگ زده بـهشرطی مجاز است که اولا زنگ زدگی قبلا با برس یا وسایل مشابه مورد قبول پاک شود ، ثانیا قطر میلگـرد پـساز برس زدن حداکثر ۵,۰ میلی متر کاهش یابد .
میلگردهای مصرفی در بتن بصورت میلگرد سـاده یـا آجـدار تهیـه مـی شـوند. توصـ یه مـی شـود تمـامیمیلگردهای مصرفی در بتن( به استثنای خاموت ها) از نوع میلگرد آجدار باشند . قطـر اسـمی میلگـرد سـاده ،قطری است که در برگ شناسایی آن ذکر می شود و معادل قطر دایره ای است کـه مـساحت آن برابـر مـساحتمقطع عرضی میلگرد باشد. در مورد میلگرد آجدار قطر اسمی معـادل قطـر اسـمی میلگـرد صـاف هـم وزن آناختیار می شود . حمل و انبار کردن میلگردها :
آرماتورها به صورت کلاف ، شاخه ، شبکه های جوش شده یا بافته شده در کارخانـه ، تحویـل مـی شـوند.
میلگردهای مصرفی در بتن باید بدون خم شدگی تحویل کارگاه شوند ، معمولا میلگردهای به قطر ۶ میلی متر وکمتر بصورت کلاف تحویل می شوند .
مصرف میلگردها باقطرهای بالاتر از ۶ میلی متر بصورت کلاف مجاز نیست مگر اینکه وسیله مناسـبی بـرایبازکردن کلاف ها در کارگاه وجود داشته باشد و قطر کلاف بیش از ۲۰۰ برابر قطر میلگرد باشد .
در تمام مدت حمل ، تخلیه ، نگهداری و کارگذاری میلگردها باید آنها را در مقابل هرگونه زنگ زدگی و یـادیگر آسیب های فیزیکی و شیمیایی محافظت نمود. میلگردها نباید در تماس با خاک یـا مـصالحی باشـند کـهرطوبت را در خود نگه می دارد و عموما نباید میلگردها بـرای مـدت طـولانی در معـرض بـاران و بـرف و هـوایمرطوب قرار گیرند . در کارگاه باید میلگردها را بر حسب قطر و طبقه آنها مجزا و انبار نمود .
به هنگام حمل و تخلیه باید دقت شود که آرماتورها خصوصا شبکه جوش شده از صدمات مکانیکی یا تغییرشکل ها خمیری ، ضربه ناشی از پرتاب از ارتفاع و غیره مصون بوده و از گـسیختگی جـوش هـا در شـبکه هـایجوش شده جلوگیری شود .
بریدن و خم کردن آرماتور :
بریدن و خم کردن آرماتور باید مطابق نقشه ها و مشخصات اجرایی در کارگاه پیمانکار یا کارخانه تولیدکنندهانجام شود. انتخاب تجهیزات بریدن و خم کردن ، شعاع انحنا میلگرد و خم کردن بایستی به درستی انجام شـود. بریدن میلگردها باید با وسایل مکانیکی صورت گرفته و خم کـردن آرمـاتور بایـد بـه روش سـرد انجـام شـود.
استفاده از حرارت برای خم کردن فولاد مجاز نیست .
خم کردن میلگردهای داخل بتن نظیر میلگردهای انتظار یا بازکردن میلگردهای خم شده مجاز نیـست مگـر درمواردی که در نقشه های اجرایی پیش بینی شده باشد. در این موارد برای شکل دادن مجدد باید به ویژگیهـایفولاد مصرفی توجه شود . باز و بسته کردن خمها به منظور شکل دادن مجدد به هیچ وجه مجاز نیست .
در دمای کمتر از ۵- درجه خم کردن میلگردها مجاز نیست .
بستن و کار گذاشتن آرماتورها :
هنگام نصب ، میلگردها باید عاری از هرگونه آلودگی باشند و کلیه آلودگیها باید قبل از نـصب و کارگـذاریمیلگردها زدوده شود و تا شروع مرحله بتن ریزی از آلودگی ها محفوظ بماند. آرماتورها با توجه به قطر ، طول وشکل بایستی در محلهای تعیین شده به نحوی مستحکم و ثابت شوند که هنگام بـتن ریـزی هیچگونـه تغییـر وجابجایی در آنها صورت نگیرد .
به منظور کنترل و تامین پوشش بتن می توان از قطعات بتنی (لقمه ها)
یا خرک های فلزی به ابعاد ، مقاومت و تعداد لازم استفاده نمود. لقمه های بتنی بایـد دارای مفتـول بـوده و بـااستفاده از این مفتول ها به میلگردهای اصلی کاملا محکم شوند. استفاده از قطعه سـنگ ، لولـه هـای فلـزی وقطعات چوب برای نگهداری میلگردها و تامین پوشش بتن مجاز نیست .
وصله کردن آرماتورها :
حتی الامکان باید میلگردهای مصرفی به صورت یکپارچه باشند . تمـام اتـصالات میلگردهـا بایـد در نقـشه هـایاجرایی منعکس گردد و تعداد اتصالات به حداقل ممکن کاهش یابد. در صورتی که وجود اتصال اجتناب ناپـذیرباشد. این اتصالات باید در مقاطعی قرار داده شوند که تنش وارده بر عضو یا قطعه بتنی حداقل باشد و از تمرکزتمامی وصله ها در یک مقطع نیز خودداری شود .
در قطعات تحت خمش و خمش توام با فشار نباید بیش از نصف میلگردها در یک مقطه وصله شوند . در صـورتوجود کشش یا کشش ناشی از خمش حداکثر ۳/۱ ( نسبت ۱ به ۳ ) میلگردها در یـک مقطـع را مـی تـوان بـهوسیله پوششی وصله نمود . وصله کردن میلگردهای تحتانی قطعات خمشی در وسط دهانه یا نزدیک به آن و یـامیلگردهای بالایی قطعه خمشی روی تکیه گاه یا نزدیک آن مجاز نیست. بطور کلی هر وصله باید ۴۰ برابر قطرمیلگرد ، با وصله مجاور فاصله داشته و در یک مقطع قرار نگیرد .
جوشکاری آرماتور :
اتصال میلگرد ها از طریق جوشکاری با روش نوک به نوک ، خمیری یا جوش ذوبی بـا الکتـرود بـا دسـتوروموافقت قبلی مهندسین مشاور مجاز می باشد . در این خصوص رعایت ضوابط آیین نامه بتن ایران الزامی است اتصال جوشی میلگرد سرد اصلاح شده جز با روشهای خاص ، مناسب و تحت کنترل دقیق مجاز نمی باشد .
در صورتی که برای هر نوع فولاد ، الکترود مخصوص و روش جوشکاری مناسب اختیـار شـود مـی تـوان از روشاتصال جوش ذوبی استفاده نمود .
پوشش محافظ بتنی روی میلگرد :
پوشش بتنی میلگردها عبارت است از حداقل فاصله رویه میلگـرد اعـم از طـولی و عرضـی تـا نزدیکتـرینسطح بتن . فرد مجری باید نهایت دقت را در نصب میلگرد و نیز ریختن و متراکم نمودن بتن بـه عمـل آورد تـاباعث جابجایی و تغییر محل آرماتورها نگردد . ضخامت و پوشش بتن نباید از قطـر میلگردهـای مـصرفی کمتـراختیار شود .ضخامت پوشش هیچ گاه نباید از حد اکثر قطر شن مصرفی( برای شن تا قطر ۳۲ میلی متر) کمتر اختیار شود. در مورد شن بزرگتر از ۳۲ میلی متر ضخامت پوشش حداقل مساوی قطر بزرگترین شن به اضافه ۵ میلی متر اختیار می شود .
در صورتی که بتن مستقیما روی خاک ریخته شود و بطور دائم در تماس با خـاک باشـد بایـد حـداقل ضـخامتپوشش ۷۵ میلیمتر اختیار شود . اگر سطح بتن نقش دار باشد ضخامت پوشش از عمق فرورفتگی انـدازه گیـری می شود .
این میلگرد با تنش جاری ۲۳۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش گسیختگی ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیکی (در زمان گسیختگی) ۲۵ درصد بعنوان میلگرد نرم شناخته شده و عمدتا بصورت صاف و بدون آج می باشد.این میلگرد برای آهنگری و تغییر شکل و انجام عملیات جوشکاری بر روی آن مناسب است.و بطور کلی بعنوان یک میلگرد داکتیل شناخته میشود.
ب- میلگرد A2 :
این نوع میلگرد با تنش جاری ۳۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش گسیختگی ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیکی (در زمان گسیختگی) ۱۹درصد بعنوان میلگرد نیمه خشک (ترد) و نیمه نرم شناخته شده که بصورت آجدار و عمدتا آج فنری شکل میباشد.این میلگرد برای عملیات ساختمانی و خصوصا خاموت زنی مناسب بوده و انجام عملیات جوشکاری بر روی آن در صورت اجبار میسر بوده که البته توصیه میشود در صورت امکان از جوشکاری آن پرهیز شود.
ج-میلگرد A3 :
این میلگرد با تنش جاری ۴۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش گسیختگی ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیکی (در زمان گسیختگی)۱۴ درصد بعنوان میلگرد خشک (ترد) مناسب عملیات سیویل صنعتی و ساختمانی بودهکه بصورت آجدار و عمدتا آج جناقی میباشد و اکیدا برای آهنگری و تغییر شکلهای فراوان با زوایای تند مناسب نبوده و همچنین به هیچ وجه عملیات جوشکاری بر روی آن مجاز نمیباشد
