آیا سقف طاق_ضربی در ساختمانها ممنوع میباشد؟

⁣اجرای سقف طاق ضربی

⁣طاق ضربی یکی از انواع سقف‌ های سنتی ایران است که نمونه های بارز ( با خیز نسبتا بلند) آن را می توان در بافت قدیمی شهر دید. سهولت استفاده، پایین بودن هزینه ساخت و امکان تغییر بخش‌هایی از ساختمان بعد از استفاده از سقف طاق ضربی، از دلایل رواج این سقف بوده است.

مراحل اجرای طاق ضربی
 آماده کردن تیرآهن‌ ها
تیرآهن‌ های مصرفی باید کاملا سالم، بدون هیچ گونه پوسیدگی، ترک خوردگی باشند. در این مرحله نباید تیرآهن‌ ها را در فضای باز به مدت زمان طولانی و به مقدار زیاد انبار کرد.

⁣تیرریزی
روش قرار دادن مستقیم سر تیرآهن‌ ها بر روی دیوارهای آجری صحیح نیست، لذا باید از یک زیر سری بتنی در سراسر دیوار، در ترازی که تیرآهن‌ها قرار می‌گیرد به‌صورت یک کلاف بتنی سرتاسری استفاده نمود. در صورتی که سر تیرآهن‌ ها را به‌صورت مستقیم بر روی دیوار قرار دهیم، به‌دلیل این‌که عرض بال تیرآهن نسبتا کم است و فشارهای وارده بر یک نقطه وارد می‌شود، امکان شکستن و خرد شدن آجر زیر تیرآهن وجود دارد. استفاده از کلافافقی زیر سقف موجب می‌شود که بار زیر سقف به‌صورت یکنواخت به دیوار انتقال یابد. معمولا فواصل تیرآهن‌های طاق ضربی بین ۹۰ تا ۱۱۰ سانتی‌متر است. تیرآهن‌ها را به صفحات فولادی که پیش‌تر در کلاف افقی تعبیه شده‌اند جوش می‌دهند. صفحات یاد شده توسط آرماتورهای فلزی در بتن محکم شده‌اند. برای پاتاق یا دهانه طاق ضربی نیز باید باید یک تکیه‌گاه مناسب در نظر گرفت.

⁣نصب میل مهار
در سقف‌های ضربی ساده‌ترین روش برای جلوگیری از نزدیک و دور شدن تیرها در طول دهانه، استفاده از میل مهار است. تیرآهن‌‌های سقف را باید توسط تسمه‌ها و آرماتورها فلزی حداقل ۱۰ میلی‌متری به‌صورت ضربدری به‌یکدیگر متصل نمود. برای حداکثر ۲۵ متر مربع از یک عدد ضربدر استفاده می‌شود.

معایب سقف طاق ضربی
◾️یکپارچه نبودن، عدم انسجام کافی، خوردگی آهن در تماس با سیلیکات گچ، لرزش در اثر محرکات محیطی و ایجاد ظاهر نامناسب در سقف
◾️ سنگینی بسیار زیاد، عدم صلبیت دایافراگم سقف و تخریب در هنگام زلزله به شکل آوار که برای ساکنین خطرناک است.
◾️ امکان رد شدن تاسیسات مثل لوله از روی سقف امکان‌پذیر نیست مگر با افزایش ضخامت سقف که باعث سنگینی می‌شود از معایب استفاده ازسقف‌های طاق ضربی می‌باشد.

آیا استفاده از سقف طاق_ضربی در ساختمانها ممنوع میباشد؟

•  ممنوعیتی نسبت به استفاده از سقف طاق ضربی در ساختمانها وجود ندارد؛ ولی در مورد استفاده از این نوع سقف باید به نکات زیر توجه نمایید :

•  در عمده موارد این سقف شرایط دیافراگم_صلب یا دیافراگم_نیمه_صلب را تامین نمینماید و معمولاً دارای شرایط دیافراگم_انعطافپذیر است. در مدل سازه ای باید این شرط در نظر گرفته شود و از اختصاص دیافراگم صلب یا نیمه صلب به عناصر سقف سازه خودداری گردد. در حالت دیافراگم انعطافپذیر ، توزیع نیروهای جانبی بر اساس سختی عناصر مقاوم جانبی نیست و بر اساس سطح بارگیر هر کدام از آنها خواهد بود. توزیع نیروی جانبی به شکلی خواهد بود که عملاً مرکز_جرم و مرکز_سختی طبقات بر روی هم قرار میگیرد. در این حالت کنترل نامنظمی_پیچشی و تشدید برون از مرکزیت اتفاقی در سازه نیازی نمیباشد.

•  در طرح سازه ، به طرح و کنترل دیافراگم سقف مطابق ضوابط آیین_نامه_2800 باید دقت ویژه گردد. عناصر جمع کننده باید تحت ترکیب_بار_تشدیدیافته و عناصر لبه و دیگر عناصر سقف باید تحت ترکیب بارهای عادی و تحت نیروی زلزله طراحی #دیافراگم تحلیل و طراحی شوند. جهت حفظ پایداری جانبی سقف باید از مهاربندهای افقی بر روی سقف استفاده گردد و این مهاربندها تحت نیروی جانبی طراحی دیافراگم طراحی گردند.

•  در طراحی تیرهای سقف باید دقت گردد که با توجه به اینکه طاق آجری سقف بین بال پایین تیرهای فرعی اجرا میشود ، بال بالای تیرها لزوماً دارای مهار جانبی نخواهد بود. تحت لنگر خمشی مثبت ، بال بالای تیرها ، تحت فشار خواهد بود و در طرح آنها باید به عدم وجود مهار جانبی برای آنها دقت گردد. در صورت نیاز به مهار بال بالای تیر ، باید جزییات مناسب برای آن پیش بینی گردد

•  در طرح تیرهای سقف باید دقت گردد که در #ارتعاش هم پاسخگو باشند و فرکانس نوسان آنها مطابق مبحث_دهم از 5 هرتز تجاوز ننماید.

منبع: کانال مهندس احمدرضا جعفری

معرفی سیستم سقف ها

سیستم سقف ها را بصورت خلاصه بشناسید
1-سقف طاق ضربی :
هرچند که این نوع سقف منسوخ شده است و دیگر مورد تایید ضوابط وآیین نامه ها نیست.سقف طاق ضربی به راحتی و با هزینه کم ساخته میشود.اما بدلیل وزن بالا و عملکرد بسیار ضعیف درهنگام زلزله ،سقف قابل اعتمادی نیست.
2-سقف تیرچه بلوک :
این نوع سقف یکی از رایج ترین انواع سقف به حساب می آید. اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه – بلوک شامل تیرچه ، بلوک پرکننده و بتن وآرماتورحرراتی وآرماتور تقویتی برش (اوتکا ) می باشد.
انواع تیرچه :
الف ) تیرچه پاشنه بتنی
ب) تیرچه فلزی با جان باز( کرمیت )
ج) تیرچه پیش تنیده ( اشپنیت )
د)تام تیرچه
انواع بلوک پرکننده:
الف ) بلوک پلی استایرن
ب) بلوک سفالی
ج) بلوک سیمانی
3-سقف کامپوزیت :
این نوع سقف صرفا در اسکلت فلزی قابل اجرا است. اجزای تشکیل دهنده آن شامل تیرها ی فرعی ( لانه زنبوری-پروفیل ) برشگیر ، بتن و آرماتورحرارتی می باشد. از آنجایی که برای اجرای سقف کامپوزیت به شمع بندی نیازی نیست این امکان وجود دارد که چند سقف به طور همزمان بتن ریزی نمود که تخته ها یا ورق های قالب بندی را نباید به هیچ وجه زودتر از زمان موعد باز کرد.
4-سقف عرشه فولادی :
این نوع سقف در سالهای اخیر رواج زیادی درساختمان سازی پیداکرده است.دلیل اصلی این اقبال خوب سازدگان و پیمانکاران ساختمانی ، سرعت بالای اجرای آن است.اجزای تشکیل دهنده سقف عرشه فولادی شامل تیرهای فرعی ، ورق گالوانیزه ذوزنقه ای ، گل میخ ، بتن و آرماتورحرراتی می باشد.
5-سقف دال بتنی :
این نوع سقف بدلیل وزن بالای آن و سرعت اجرای پایین و همچنین هزینه ی بیشتری که دارد کمتر مورد استفاده قرارمیگیرد.در برخی ساختمانها که از اهمیت بالایی برخوردارند.مثل ساختمانهای واقع در در نیروگاهها یا مراکز صنعتی بزرگ از سیستم سقف دال بتنی استفاده می شود. اجزای تشکیل دهند. این سقف آرماتور وبتن است.آنچه که درمورد سقف دال بتنی لازم به ذکر است اینست که دال اصولا به دودسته ی دال یک طرفه ودو طرفه تقسیم میشود.(سقف یوبوت نیز دراین گروه طبقه بندی میشود.)
6-سقف تیر دال :
این سقف شبیه به سقف کامپوزیت است با این تفاوت که تیرهای فرعی آن بتنی هستند. سقف تیر ودال در اسکلت بتنی بصورت درجا و در اسکلت فلزی بصورت پیش ساخته اجرا می شود.
7-سقف کوبیاکس :
این نوع سقف که به تازگی درصنعت ساختمان ایران وارد شده است از لحاظ سازه ای شبیه به دال دو طرفه است که البته تفاوت هایی با آن دارد. بدین ترتیب که درضخامت دال گوی های توخالی سبکی رابصورت منظم قرارمیدهند تا درواقع از معرف بتن برای پرکردن آن قسمت جلوگیری کنند. کاری که این گوی های تو خالی سبک انجام میدهند شبیه به کاری است که بلوک های پرکننده ( فوم ) در سقف تیرچه بلوک انجام می دهند. جنس این گوی ها پلی اتلین بازیافتی یا پلی پروتیین می باشد. سقف کوبیاکس به دلیل هزینه بالا و وقت گیر بودن تاکنون نتوانسته جایگاه مناسبی دربین سقف های سازه ای در صنعت ساختمان ایران پیدا کند.
8-سقف روفیکس :
این سقف درواقع همان سقف کامپوزیت است که بجای تخته یا ورق ( که بعنوان قالب استفاده می شوند) از یک صفحه فلزی مشبک با نام روفیکس بعنوان قالب ماندگار استفاده میشود. جنس روفیکس ورق گالوانیزه به ضخامت 7/. تا 0.8 میلیمتر است . همین مشبک بودن روفیکس موجب می شود بتن تازه به خوبی با آن درگیر شود و بدلیل ترکیب بتن و فلز مقاومت بدست آمده برای تحمل بارهای وارده به سقف قابل توجه خواهد بود. فاصله تیرهای فرعی تا حداکثر 80 سانتی مترمیتواند باشد چراکه بیشتراز آن باعث شکم دادن روفیکس درهنگام بتن ریزی خواهد شد.اجزای تشکیل دهنده این نوع سقف شامل روفیکس ، ارماتورو بتن می باشد.ساده بودن روش اجراو سرعت بالای کار از مزایای این سقف می باشد اما از انجا که روفیکس یک قالب ماندگار است جزء مصالح مصرفی سقف به حساب امده و در نتیجه هزینه آن را کمی بالا می برد.
9-سقف پیش تنیده :
این نوع سقف جدیترین سقفی است که وارد صنعت ساختمان ایران شده است. درسقف پیش تنیده با استفاده از کابل و چگونگی قرارگیری آن در دال بتنی سقف ، یک نیروی فشاری اولیه قبل از بهره برداری از سازه در ناحیه کششی دال بتنی ایجاد میکنند تا پس از بهره برداری از سازه این ناحیه کششی دچار ترک خوردگی نشود ودر نتیجه از حداکثر ظرفیت باربری بتن استفاده شودو به تبع آن ابعاد و دو اندازه ها کاهش یابد.یکی از مزایای اصلی استفاده از سقف پیش تنیده اینست که این امکان را فراهم می اورده تا سازه با تعداد ستون کمتری نسبت به سایر سقفها اجراشود این موضوع در بحث معماری ساختمان و همچنین تامین پارکینگ بسیار تاثیرگذار است.